Met 37 zetels is de PVV de grootste partij van Nederland geworden. GroenLinks/PvdA volgt op de tweede plek, met 25 zetels. Na een ongekend spannende verkiezingsstrijd is dit de uitkomst waar politiek Den Haag mee aan de slag moet. Over de geleverde strijd en het resultaat spreken we deze keer met drie nieuwkomers in de Tweede Kamer: Esmah Lahlah, Mariëtte Patijn en Mikal Tseggai.
‘Juist nu denk ik: schouders eronder, de beuk erin en staan voor onze idealen’
Esmah Lahlah
Nummer 2 op de lijst
Hoe was de verkiezingsdag, wat heb je gedaan?
‘Ik heb ’s ochtend om zeven uur nog geflyerd op het centraal station in Tilburg. We flyerden nog op de universiteit en spraken daar ook met studenten. Ik heb een wandeling gemaakt en ging daarna naar Amsterdam. Ik had er veel vertrouwen in. Ik zat in een bubbel die ik iedereen gun, haha. Een eerlijke, rechtvaardige en sociale samenleving, het kon allemaal. Je krijgt natuurlijk ook veel berichtjes van mensen die op je hebben gestemd enzo. Maar ik realiseerde me wel dat ik in een bubbel zat natuurlijk, maar ik was relaxed en hoopvol. Totdat die eerste exitpoll kwam.’
Hoe voelde de uitslag?
‘Bitterzoet. Te beginnen bij het zoet, over het fantastische werk dat in zo’n korte tijd is neergezet. Frans, het programma, de kandidatenlijst, en zóveel medewerkers en vrijwilligers die huis aan huis, deur aan deur zijn geweest. Dat je dan 25 zetels weet te halen is fantastisch, maar het wordt natuurlijk wel overschaduwd. Dit is niet het land waarin ik wakker wilde worden.’
Wat was het eerste dat je dacht toen je de exitpoll te horen kreeg?
‘Is dit een peiling of is dit een poll? Hoeveel kan het nog verschuiven? Haha. Nee, ik was er echt even stil van. De kiezer heeft gesproken, maar het stemde me wel wat verdrietig. Ik heb met mijn dochter zitten appen, die bang is wat het voor haar betekent. Mag ik er nog wel zijn, is Nederland nog wel mijn land? Dat soort vragen, die ook vanuit de queer community en van anderen komen die misschien net wat anders zijn dan anderen. De dag erna hadden we meteen alweer de eerste fractievergadering en daar had iemand een poster achtergelaten op de deur met de tekst ‘well-behaved women never change history’. Dus juist nu denk ik: schouders er onder, de beuk erin, en staan voor onze idealen. Níet alleen voor mensen die op ons hebben gestemd, maar ook voor al die andere mensen.’
Wat wil je zeggen tegen de PVV-stemmers?
‘Ik wil heel graag in gesprek wat het maakt dat ze op de PVV hebben gestemd. Bij de Provinciale Statenverkiezingen gingen stemmen naar de BBB, eerder juist naar ons, het schiet soms alle kanten op en de tweedeling wordt alleen maar pijnlijker zichtbaar.’
De stelling van sommigen is dat de PVV-stemmer op sociaal-economisch gebied verandering wil, net zoals GL/PvdA, maar dat op culturele issues grote verschillen zijn. Herken je dat?
‘Dat zou heel goed kunnen, dat het sentiment in de zorgen die mensen hebben erop neerkomt dat ze denken dat de oplossing dan bij de PVV ligt, maar verdeeldheid en andere groepen de schuld geven van de problemen in dit land heeft nog nooit een oplossing gebracht.’
Wat betekent de uitslag voor hoe je je persoonlijk op gaat stellen in de Kamer?
‘Ik zal dat net zo doen als voordat ik deze uitslag wist: ik geef me voor de volle 100 procent. Ik voel me echt ontzettend strijdbaar om te werken aan een inclusieve samenleving, waar iedereen er mag zijn. Ik geloof dat een beter, socialer en groener Nederland nog steeds mogelijk is. De PVV zegt nu dat iedereen gewoon mee mag doen en dat ze de grondwet en bijbehorende rechten respecteren, maar ik heb de afgelopen jaren andere zaken gehoord en ik wil dus graag eerst in de praktijk zien hoe het uitpakt.’
Moet GL/PvdA de oppositie in?
‘De PVV is aan zet, ik weet niet wat er allemaal gaat gebeuren, ik wil niet vooruit lopen op wat eventueel mogelijk is. Daar is het te vroeg voor. We hebben echt iets moois neergezet, we hebben 25 zetels gehaald. Daar mag je trots op zijn, het is alleen overschaduwd door de grote winst van de PVV dus.’
‘Ik wil me het liefst inzetten op de thema’s arbeidsmarkt en inkomen.‘
Mariëtte Patijn
Nummer 6 op de lijst
Hoe heb je de uitslagenavond beleefd?
‘Dubbel. Verdrietig over het grote aantal mensen dat voor de PVV gekozen heeft. En ook trots op alle mensen die er waren. Dat klinkt standaard, maar het was echt zo. Aan het eind van de avond was die energie ook weer terug. We kunnen als grote fractie in de Tweede Kamer echt wat betekenen voor alle mensen in Nederland die het nodig hebben.’
Hoe hebben de kandidaten in algemene zin en jij in het bijzonder je voorbereid op de uitslag?
‘Niet specifiek. Maar in de campagne moet je je oppeppen in de overtuiging dat je de kans hebt om de grootste te worden. Die energie werd in de laatste dagen ook steeds groter. Er waren mensen die nog tot zes uur hadden staan flyeren, iedereen heeft echt alles gegeven. Maar er was natuurlijk altijd de kans dat de PVV de grootste zou worden en dat gebeurde.’
Wat voor reacties heb je gehad na de uitslag?
‘Eigenlijk precies wat ik zei: ‘gefeliciteerd, maar wat een moeilijke uitslag om nu de sociale kant op te gaan.’
Hoe gaat het nu verder denk je?
‘Het is nu eerst aan de PVV. Wij zijn nu niet aan zet. Wij willen in ieder geval niet met de PVV in een kabinet.’
Gaat GL/PvdA met deze uitslag in het achterhoofd op een andere manier in de Kamer functioneren dan van tevoren bedacht?
‘Ik denk dat we het signaal van PVV-kiezers zeker op moeten pakken. Ik ben ervan overtuigd dat we vol in moeten zetten om de echte problemen van mensen op te pakken over huisvesting, inkomen en werk. En wij zullen er alles aan doen om te voorkomen dat groepen mensen in de samenleving worden uitgesloten.’
Wat wil je gaan doen in de Kamer?
‘Ik wil me het liefst inzetten op de thema’s arbeidsmarkt en inkomen. Nog maar 54 procent van de mensen heeft een vast contract, dat moet wat mij betreft echt anders. En het minimumloon moet omhoog naar 16 euro.’
Hoe heb je je daarop voorbereid?
‘Ik heb heel veel gesprekken gevoerd. Met mkb’ers, maar vooral met werknemers van de bouwmarkten tot IKEA en van beveiligers bij Schiphol tot de Bijenkorf. Als vakbondsbestuurder en bij de arbeidsinspectie ben ik altijd al bezig geweest met wat er gebeurt op de arbeidsmarkt. Ik heb gezien wat anders moet, ik heb nu de kans daar vanuit de Kamer iets mee te doen. Daar verheug ik me wel op.’
’Zeker na gisteren wil ik me echt hard inzetten voor kansengelijkheid’
Mikal Tseggai
Nummer 20 op de lijst
Was plek 20 nagelbijten gisteren, of had je er wel vertrouwen in dat dat zou lukken?
‘Ik had er wel vertrouwen in. Het is natuurlijk altijd spannend, maar de peilingen die waren gunstig wat dat betreft. De sfeer op straat en in de debatten die ik heb gedaan waren ook goed. Dan krijg je wel een goed gevoel over de haalbaarheid van die plek.’
Wat had je verwacht?
‘Ik had wel verwacht dat we rond de 25 uit zouden komen, dus dat was geen verrassing. Maar ik had vooral niet verwacht dat de PVV de grootste zou worden. Dat vind ik wel echt heftig, want het is gewoon een partij die een miljoen Nederlanders uitsluit en dingen wil die niet in lijn zijn met de grondwet. Wilders zegt nu natuurlijk dat hij er echt is voor iedereen in Nederland en dat het alleen gaat om het tegenhouden van nog meer mensen die naar Nederland willen komen, maar ik geloof niet dat dat werkelijk zo is.’
Je wilt hem niet het voordeel van de twijfel geven?
‘Nou, dat is precies wat er nu in de praktijk gaat gebeuren. Maar dat hij tot op de dag van vandaag zijn uitspraak dat hij minder Marokkanen wil niet terugneemt, zegt mij genoeg. Ik vertrouw de PVV daar niet in.’
Waar was je toen de uitslag bekend werd gemaakt?
‘In Amsterdam. Ik was eerst heel blij toen onze uitslag kwam, maar dat sloeg daarna om in totale shock toen die 35 zetels voor de PVV werden genoemd. Dat leverde een heel dubbel gevoel op, dat hoorde je echt van iedereen. We zijn echt blij met de uitslag, maar het is toch niet echt feest, omdat een partij die consequent mensen uitsluit de grootste is geworden.’
Wat wil je in de Kamer gaan doen?
‘Zeker na gisteren wil ik me echt hard inzetten voor kansengelijkheid en duidelijk maken dat het er niet toe doet waar je wieg staat, waar je vandaan komt, wat voor ouders je hebt, maar gewoon dat iedereen gelijke kansen moet krijgen. Na gisteren is dat nog urgenter dan het al was.’
Volgende week spreken we ook de kandidaat die het nipt redde de Tweede kamer in te komen. Houd de nieuwsbrief in de gaten.
Afbeelding: Robin Utrecht | ANP
