Willen we minder automobilisten op de weg en iedereen mobiel houden, dan hebben we wel goed openbaar vervoer nodig. In landelijk gebied is dat vaak een probleem. Habtamu de Hoop heeft zich in de Tweede Kamer hard gemaakt voor het OV in landelijk gebied. Ton Langenhuyzen naar voren. Ook schrijft hij over de kritische vragen van Esmah Lalah over het hoofddoekjesverbod voor boa’s en de aandacht die Gliminia Chakor vroeg voor de toegankelijkheid van stemlokalen.
Openbaar vervoer
Habtamu de Hoop heeft onlangs samen met kamerlid Olger van Dijk van Nieuw Sociaal Contract een initiatiefwet ingediend. Die moet voorkomen dat dunbevolkte gebieden slechter bereikbaar worden met het openbaar vervoer. De marktwerking heeft het openbaar vervoer weliswaar efficiënter gemaakt, maar als we doorschieten in onze wens naar efficiëntie, kan dat ook leiden tot het schrappen van buslijnen.
Provincies organiseren het streekvervoer via het aanbesteden van exclusieve concessierechten. De vervoerders dienen zich daarbij te houden aan het programma van eisen van de provincie. De provincie kiest vervolgens voor het beste aanbod.
Met de concessierechten kan een vervoerder voor een bepaalde regio – het concessiegebied – voor een periode van vijf tot vijftien jaar het vervoer verzorgen. Zolang er verschillende kandidaten voor een concessie zijn, bestaat de kans dat die kandidaten met een goed bod komen. Goed qua prijs en kwaliteit van de dienstverlening.
Goedwerkende concurrentie ontbreekt
Helaas is de situatie in de praktijk vaak anders en is er geen goedwerkende concurrentie. Voor sommige provinciale concessies zijn er soms nog maar een, twee of zelfs helemaal geen aanbieders die met een bod voor de invulling van een concessie komen.
Om te garanderen dat de bussen toch blijven rijden, kunnen provincies dan weliswaar noodconcessies uitgeven, maar die zijn duur en gelden slechts voor twee jaar. Bij dit alles werkt het voordeel van efficiënte prijsvorming als gevolg van marktwerking niet meer.
Inbesteding
De Hoop vindt het daarom van belang om te zoeken naar extra mogelijkheden om ons openbaar vervoer sterk en flexibel te houden. Dat wil hij bereiken door de optie tot inbesteding met een provinciaal vervoerbedrijf mogelijk te maken. Provincies kunnen dan afzien van het aanbesteden van concessies. In plaats daarvan mogen ze een concessie onderhands aan een door hen gekozen vervoerder gunnen. Als voorbeeld daarvan gelden de vier grote steden die hun stadsvervoer op die manier hebben ingevuld.
De Hoop stelt daarom voor om de mogelijkheid van inbesteding door provincies wettelijk vast te leggen in de Wet personenvervoer 2000. Hij gaat ervan uit dat de stabiliteit en de bereikbaarheid van alle regio’s wordt verbeterd als deze mogelijkheid wordt toegevoegd.
Hoofddoekjes
Minister Dilan Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid) heeft onlangs een landelijk verbod op hoofddoekjes voor boa’s aangekondigd. Esmah Lahlah en Glimina Chakor vroegen de minister in schriftelijke vragen om uitleg.
Zij wilden weten hoe het landelijk verbieden van hoofddoekjes zich verhoudt tot de gemeentelijke autonomie in het algemeen. En in het bijzonder: hoe staat dit verbod ten opzichte van het feit dat gemeenten de werkgever zijn van boa’s?
De minister moest toegeven dat gemeenten als werkgever nog de ruimte hebben om toe te staan dat boa’s een hoofddoekje dragen. Zij had de richtlijn lifestyle neutraliteit boa’s opgesteld in 2021 om de neutraliteit van het boa-uniform te behouden, maar deze is niet dwingend. Vandaar dat zij aan wetgeving denkt.
De minister is overigens van mening dat het bij wet invoeren van een landelijk verbod niets met de gemeentelijke autonomie heeft te maken. Zo’n verbod ‘richt zich namelijk niet tot gemeenten of andere boa-werkgevers, maar tot de boa zelf’, aldus de minister. Zij gaat dan ook de eis van neutraliteit in wet- of regelgeving vastleggen. Ook al – zo antwoordde de minister – ‘zijn er in Nederland geen gevallen bekend van boa’s die een religieuze uiting dragen bij hun uniform.’
De aangekondigde wetgeving is conform de wens van de meerderheid van de Kamer. GroenLinks-PvdA hoort daar niet bij.
Verkiezingen
In een commissiedebat over de evaluatie van de laatste Tweede Kamerverkiezingen met minister Hugo de Jonge (BZK) voerde Glimina Chakor namens GroenLinks-PvdA het woord.
Zij richtte zich onder andere op de toegankelijkheid van stemlokalen. Er zijn in het verleden al goede stappen gezet om die te verbeteren. Door de jaren heen is de toegankelijkheid ook wel beter geworden, maar het is nog lang niet goed genoeg: 69 procent van de stemlokalen voldoet nog steeds niet aan de toegankelijkheidscriteria.
Chakor vroeg de minister in gesprek te gaan met de verschillende organisaties die opkomen voor mensen met een beperking over wat er nodig is om stembureaus. De minister wees erop dat er inderdaad veel is verbeterd en deelt de mening dat er nog veel nodig is om meer stembureaus toegankelijk te maken. Hij was daar al mee bezig. Om dit te versnellen, heeft de minister een nieuw actieplan aangekondigd. Dat vernieuwde Actieplan Toegankelijk Stemmen moet begin 2025 bekend worden.
Chakor brak ook een lans voor de vergoedingen van de vrijwilligers die de stembureaus bevolken. Die krijgen weliswaar een vergoeding voor hun werk, maar die wordt belast of van een eventuele uitkering afgetrokken. De Jonge gaat naar oplossingen zoeken om deze vrijwilligersbijdrage uit te zonderen van belastingen of uitkeringen. Hij liet weten hierover al in gesprek te zijn met het ministerie van Financiën. Een oplossing is nog niet gevonden.
