Het leerlingenvervoer loopt op heel veel plekken in het land aan het begin van het schooljaar vrijwel standaard vast. Wat is daar tegen te doen?
Je kunt nu al wachten op de berichten over kinderen die niet of te laat worden opgehaald en thuisgebracht. Leerlingen die extreem lang onderweg zijn. Scholieren die hun rolstoel niet kunnen meenemen, omdat de taxi daarvoor niet geschikt blijkt te zijn. Daarbij zijn er ook veel chauffeurswissels en klachten over gebrekkige danwel ontbrekende communicatie tussen ouders en vervoerders.
Arjen van Drunen greep onorthodox slim in. Elsbeth Koek gelooft in het verzwaren van de kwaliteitseisen en Michel Blanken deed aanbevelingen om het leerlingenvervoer in de gemeente te verbeteren.
Durf onorthodox te zijn, het werkt echt.
Arjen van Drunen, wethouder in Breda
Het lijkt bijna wel een traditie dat elk nieuw schooljaar begint met berichten over het leerlingenvervoer: elke keer weer gaat het mis. Verwacht je dat ook voor het komende schooljaar?
‘Nee. Ik heb toevallig net een brief gestuurd over het leerlingenvervoer waarin staat hoe we het kunnen verbeteren. Ongetwijfeld zullen er wel wat opstartproblemen zijn de eerste twee weken, maar ik geloof niet dat het zo mis zal gaan als de afgelopen jaren.’
Hoe was de situatie in Breda voordat je ingreep?
‘Een kleine vijfhonderd leerlingen maken gebruik van het leerlingenvervoer. Afgelopen jaar startte een nieuwe aanbesteding voor vijf jaar. Het bedrijf dat die won, had de capaciteit ingericht op het aantal goedgekeurde aanvragen. Maar veel aanvragen komen pas laat binnen, bijvoorbeeld omdat ouders zich pas laat aanmelden. Soms geven scholen pas laat een toelatingsverklaring af. Daarvan zei de vervoerder dat ze die niet zomaar konden inplannen, omdat ze de capaciteit daarvoor niet hadden.’
Hoe heb je dat opgelost?
‘Door onorthodoxe maatregelen te nemen. We hebben gezorgd dat mensen die deeltaxi’s in de Wmo hadden die niet meer konden gebruiken in de ochtendspits, op noodzakelijke ritten na, zoals ritten naar het ziekenhuis of een begrafenis. De Wmo-vervoerders werden ingezet om leerlingen naar school te brengen. Ook hebben we mensen met een uitkering opgeleid tot chauffeur. Verder richtten wij een klankbordgroep op waarmee we frequent spraken over hun ervaringen. Plus: we deelden boetes uit aan de vervoerder als die de afspraken uit het programma van eisen niet nakwam.’
Hoe lang duurde het voordat het beter ging?
‘De concrete verbetering kwam rond de jaarwisseling. Dat duurde dus wel bijna een half jaar. Aan het begin van het schooljaar stuurden we een enquête rond waarin 14 procent van de ouders ons een voldoende gaf voor het leerlingenvervoer. Zes maanden later was dat gestegen naar meer dan de helft.’
Hoeveel ouders deden of doen mee aan de klankbordgroep? En is de tevredenheid onder ouders nu nog verder gestegen?
‘Ongeveer twintig mensen namen deel en ja, de tevredenheid is verder gestegen. Gelukkig. Het leverde ook veel op. De vervoerder gaf ons veel informatie, maar het helpt dan wel als ouders terugkoppeling uit de praktijk aanleveren om die informatie te verifiëren.’
Op wat voor een manier helpt het je als je beide kanten hoort?
‘Zo waren er ouders die meldden dat ze drie kwartier in de wacht stonden als ze de klantenservice belden. Dat was nooit proactief met ons gedeeld, zeg maar.’
Met het begeleiden van mensen uit de uitkering heb je ook mensen aan het werk geholpen. Hoe groot is die groep en zijn zij nog aan het werk als chauffeur?
‘Ja, het gaat om zo’n twintig mensen waarvan een groot deel nog steeds als chauffeur aan het werk is. Wij droegen mensen aan vanuit het werkgeverservicepunt en de vervoerder regelde de opleiding en contractering. Het Wmo-vervoer is ook weer genormaliseerd overigens. Dat was echt een tijdelijke maatregel.’
Welk advies zou je andere gemeenten willen geven?
‘Wacht niet af, want ik durf te voorspellen dat het op veel plekken in het land weer zal misgaan. Dus als je voor een nieuwe aanbestedingsronde staat en je merkt na twee weken dat het niet goed gaat, spring dan meteen in actie. Deel boetes uit, grijp in door Wmo-chauffeurs tijdelijk in te zetten. Durf onorthodox te zijn, het werkt echt.’
Het is goed als er lokale samenwerking is, omdat je dan ook eens een ander taxibedrijf kunt uitnodigen voor een aanbesteding.
Elsbeth Koek, wethouder in Teylingen
Hebben jullie in Teylingen ook problemen met het leerlingenvervoer?
‘Na de zomervakantie is er altijd een periode waarin het onrustig is. In de loop van het jaar stabiliseert dat. Voor de herfstvakantie is het probleem hier altijd wel zo goed als opgelost. Kijk, het gaat over kinderen. Als ouder geef je je hart aan iemand anders mee. Gaat het dan niet goed, dan is dat heel vervelend. Als gemeente heb je ook de taak naar zogeheten Key Performance Indicators te kijken. We zien dan dat net na de zomervakantie 93 procent van de ritten een vaste chauffeur heeft en op tijd is. Maar je zal maar bij die 7 procent horen waarbij dat niet het geval is.’
Dat heb je eerder in een interview ook gezegd. Daar vielen mensen toen over?
‘Ja, ze vonden me niet invoelend genoeg. Onze percentages doen immers geen recht aan hoe ouders en kinderen het zelf ervaren. Dat is de botsing tussen de systeemwereld en de leefwereld en die begrijp ik helemaal.’
Zeven procent. Over hoeveel kinderen hebben we het dan?
‘In Teylingen vervoeren we een paar honderd kinderen. Deels gaat dat om kinderen die gebruik maken van het leerlingenvervoer, maar het is ook jeugdhulpvervoer en vervoer voor nieuwkomerskinderen die naar taalklassen gaan.’
Hoe zijn de problemen opgelost?
‘Bij ons gaat het vooral om een chauffeurstekort dat is opgelost. Ook proberen we de administratie op orde te houden en ervoor te zorgen dat ouders hun kinderen zo vroeg mogelijk aanmelden. Dat is wel eens lastig. Rond de zomervakantie komt altijd veel samen wat zorgt voor problemen na de vakantie.’
Heeft Teylingen geen structurele problemen met het leerlingenvervoer?
‘Er was wel één route waar iedere keer wel gedoe was. Geen vaste chauffeur, een taxibus die naar verschillende scholen moest, telkens andere kinderen in het busje. Het is opgelost, maar het blijft een kwetsbaar systeem. En het gaat over kwetsbare kinderen. Je hebt veel flexibiliteit nodig. Dat zal lastig blijven.’
Leerlingenbelang VSO, oftewel LBVSO, zet zich in voor leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs. Die vindt dat gemeenten het leerlingenvervoer helemaal niet meer moet regelen. Wat vind je daarvan?
‘Veel gemeenten proberen het leerlingenvervoer gezamenlijk te regelen. Dat helpt. Het is goed als er lokale samenwerking is. Dan kan je ook eens een ander taxibedrijf uitnodigen voor een aanbesteding. Ik heb geen principiële voorkeur, maar ik weet niet of opschalen het antwoord zou zijn.’
Weet je niet of opschalen het antwoord is, of zie je er niet zoveel in?
‘Ik geloof daar niet zo in. Ik denk dat het beter is de kwaliteit zwaarder te maken dan aan de prijs in de aanbesteding te komen. We moeten continu flexibiliteit en stabiliteit tegen elkaar afwegen en we moeten constant in gesprek zijn met de hele keten: ouders, scholen en de vervoerders. Met hen moeten we het hebben over wat er nog beter kan. Wellicht kunnen we ook langduriger contracteren dan de huidige vijf jaar.’
Uiteindelijk is er een raadsbreed gesteunde motie gekomen om alle aanbevelingen uit het rapport dat wij hadden opgesteld over te nemen en bij de nieuwe aanbesteding mee te nemen.
Michel Blanken, fractievoorzitter in Coevorden
De PvdA-fractie trok in 2022 aan de bel over het leerlingenvervoer. Wat was de aanleiding daarvoor?
‘Er waren veel signalen dat het mis ging met het leerlingenvervoer in onze gemeente. Bijvoorbeeld een bus die door een chauffeur aan de kant van de snelweg was gezet vanwege kinderen die onderling ruzie hadden. Ook hoorden we dat aanvragen steeds opnieuw moesten worden gedaan.’
Wat hebben jullie toen gedaan?
‘We hebben een aantal scholen gevraagd of die een enquête of nieuwsbrief wilden delen om erachter te komen hoe groot het probleem precies was. Dat was het startpunt om een rapport met aanbevelingen op te stellen.’
Wat waren die aanbevelingen?
‘Sommige problemen zou je met laaghangend fruit op kunnen lossen. Bijvoorbeeld: één centraal meldpunt maken, een centraal registratiesysteem voor klachten inrichten, routes efficiënter indelen. Daarbij kun je ook laaggeletterden beter helpen en een richtlijn voor maximale reistijden opstellen. Uiteindelijk is er een raadsbreed gesteunde motie gekomen om alle aanbevelingen uit het rapport dat wij hadden opgesteld over te nemen en bij de nieuwe aanbesteding mee te nemen.’
Is die nieuwe aanbesteding er inmiddels al geweest?
‘Die aanbesteding is er binnenkort weer. We houden zeker vinger aan de pols, want er is nog niet genoeg ten goede veranderd. Er zijn ouders die hun kinderen op andere scholen hebben gezet, simpelweg omdat het vervoer niet voldeed. Een van de aanbevelingen was ook om taxichauffeurs een opleiding te laten volgen over hoe je omgaat met kinderen die speciale aandacht behoeven. Kennelijk kan dat pas bij een nieuwe aanbesteding worden geregeld.’
Daarvoor kun je toch ook tussentijds geld en andere middelen vrijmaken?
‘Dat zou om vrij forse bedragen gaan. Denk aan een paar ton als je alle aanbevelingen zou opvolgen. Maar zeker, tussentijds kan je natuurlijk wel een aantal zaken oppakken.’
Wat verwacht je voor het nieuwe schooljaar?
‘Ik denk dat het vergelijkbaar zal zijn met andere jaren. De jaarrekening komt er ook weer aan en dan kunnen we wat extra druk uitoefenen op de wethouder. Wellicht kunnen we in de kaderbrief toch extra middelen vrijmaken om kinderen letterlijk weer op weg te helpen.’
