Wat vinden lokale politici eigenlijk van de nieuwe coalitie en de belangrijkste punten in het onderhandelingsakkoord dat er na bijna een half jaar formeren dan eindelijk ligt?
We spraken daarover met drie wethouders: Raymond Wanders, Sjoerd Kuiper en Carine Bloemhoff. Zij gaven hun eerste reactie vlak nadat het akkoord bekend was.
Als het al vier jaar duurt… ik maak me zorgen over toenemende verschillen.
Raymond Wanders, wethouder in Emmen
PVV, VVD, NSC en BBB zijn er uit. Wat vind je ervan dat we een kabinet met deze partijen krijgen?
‘Dat is een democratisch gevolg van de verkiezingen. Niet mijn keuze natuurlijk, maar ik hoop niet dat de kiezers die wel op deze partijen gestemd hebben teleurgesteld raken. Dat versterkt namelijk vertrouwen in politiek en overheid zeker niet. Kijk bijvoorbeeld naar het fenomeen spreidingswet: in onze regio hebben veel mensen op de PVV gestemd in de hoop op een oplossing voor de asielopvangproblematiek. Maar door de spreidingswet níet in te voeren, worden de problemen alleen maar groter. En dat geldt ook voor andere onderwerpen.’
Wat verwacht je dat er de komende vier jaar gebeurt?
‘Als het al vier jaar duurt… ik maak me zorgen over toenemende verschillen. De verhoging van het minimumloon wordt teruggedraaid, tja. De eigen bijdrage voor de zorg omlaag is prima, maar de premie voor de zorgverzekering blijft omhoog gaan. Daar verwacht ik geen echte oplossing. En helemaal niets is terug te vinden over beschut werk en het helpen van mensen om werk te vinden.’
Denk je dat het kabinet de rit uit gaat zitten?
‘Ik verwacht het niet. Binnen de vier partijen zal het eerst gaan over fractiediscipline, maar uiteindelijk zullen er op bestaanszekerheid en duurzaamheidsvraagstukken scheuren ontstaan, denk ik.’
Wat betekent dit kabinet voor Emmen?
‘In directe zin zijn er gevolgen door het schrappen van de spreidingswet. We hebben dagelijks last van veiligelanders; wij zijn het laatste station voor Ter Apel. Ter Apel zit overvol en de spreidingswet hadden wij juist hard nodig om het probleem op te lossen. De mensen blijven wel gewoon komen immers. Ook blijft de onzekerheid over de gemeentefinanciën bestaan, met toch weer een korting. Er is wel een paragraaf over goed gezamenlijk en betrouwbaar bestuur, maar er is dan weer geen geld beschikbaar om de goede dingen te kunnen doen.’
Het zal de komende dagen meteen al over de poppetjes gaan. Stel dat Plasterk inderdaad premier zou worden. Wat vind je daarvan?
‘Daar vind ik eigenlijk niks van. Ik zie hem niet echt meer als PvdA’er. Hij betaalde kennelijk nog steeds contributie, maar het populisme is er wel doorgesijpeld. Ik hoop dat hij nog iets van zijn wetenschappelijke achtergrond meeneemt en zaken rationeel zal bekijken. In de Telegraaf deed hij dat niet, maar als bestuurder doet hij dat hopelijk weer wel en vindt hij nog iets van z’n oude roots terug. Laat ik maar zeggen dat ik voorzichtig hoopvol ben dan.’
Het is een beetje terug naar ‘toen was geluk heel gewoon’, maar we leven niet meer in de jaren ’50.
Carine Bloemhoff, wethouder in Groningen
Wat vind je van de samenstelling van het kabinet?
‘Dat deze vier partijen nu aan de macht komen vind ik een ramp voor het land. Een radicaal-rechtse regering. Dat is voor het eerst. Als je naar het onderhandelingsakkoord kijkt: het is gewoon een vodje.’
Waarom?
‘Kijk naar bijvoorbeeld onderwijs. Daar staat bijna niks over in: we gaan de brede brugklas afschaffen en we gaan terug naar de basisvaardigheden. Daar was al een focus op. Er is geen extra geld voor veel van de maatregelen. Wat gebeurt er dan? Het minimumloon wordt niet verder verhoogd, er wordt niets gedaan met de adviezen van de commissie sociaal minimum. Dan denk ik: daar komen we niet mee vooruit in dit land. Ook de paragraaf energie is beperkt: kernenergie, kerncentrales erbij. Maar wel afschaffen van subsidies voor duurzame energie, het verhogen van de maximum snelheid, het herinvoeren van rode diesel, ingrijpen op zero emissiezones… we gaan er op achteruit. Het is een beetje terug naar ‘toen was geluk heel gewoon’, maar we leven niet meer in de jaren ’50.’
Raymond Wanders was kritisch over het schrappen van de spreidingswet.
‘Terecht, want dat wordt echt een ramp voor Ter Apel. De problemen worden alleen maar verergerd zo.’
Is er ook goed nieuws?
‘De gratis kinderopvang gaat door. Dat moet wel gefaseerd, want er zijn tekorten in het personeel. Maar het staat ook in ons verkiezingsprogramma. Ik had wel liever gezien dat het ook voor niet werkende ouders zou gelden. Ook de komst van de Lelylijn en andere verbindingen naar de regio juich ik toe, net als de verplichting van 30 procent voor sociale huur bij nieuwbouw. Qua gemeentefinanciën zie ik geen oplossingen voor het gemeentefonds. Het lichtpuntje daar is dat er geen losse SPUKs meer komen, maar dat is niet genoeg.’
Veel maatregelen lijken relatief in lijn met eerdere kabinetten. Zorgt het feit dat het kabinet uit rechtse en rechts-radicale partijen bestaat voor fundamenteel andere politiek?
‘Dat vind ik wel. Een aantal zaken uit het akkoord zijn letterlijk al in gang gezet. Ze schrijven zelf ook dat ze daarmee willen doorgaan, maar er staan ook heel ander type zake in. Met name voor het asielbeleid zijn er echt radicale voorstellen die op punten echt ingaan tegen de rechten van de mens. Dat zal nog veel commotie en rechtszaken opleveren.’
Kan de PvdA samenwerken met dit kabinet?
‘Die vraag moet je aan Timmermans stellen denk ik. Maar als ik kijk naar Groningen, dan moeten we echt goed bedenken hoe wij ons hier als gemeente gaan opstellen. Onze coalitie bestaat uit GroenLinks, PvdA, PvdD, ChristenUnie en SP. De coalitie en het akkoord staan inhoudelijk ontzettend ver van ons af.’
Ik houd mijn hart vast.
Sjoerd Kuiper, wethouder in Maassluis
Wat vind je van het feit dat deze vier partijen het nu gaan doen?
‘Een rechts kabinet vind ik geen goede uitkomst voor Nederland, maar gelet de verkiezingsuitslag komt het natuurlijk niet onverwacht. Tot aan teksten over gebedsoproepen aan toe proef je de PVV-standpunten in het akkoord. Dat draagt niet bij aan het opheffen van polarisatie, maar verergert die juist. Het ontkennen van klimaat en de rol van stikfstof, maar wel 130 gaan rijden en rode diesel stimuleren: je vergroot de problemen ermee. Het is voor een groot deel symboolpolitiek zonder daadwerkelijke oplossingen van de fundamentele problemen waarmee we kampen.’
Wat viel je verder op in het akkoord?
‘Er zijn veel cadeautjes voor het bedrijfsleven. Dat viel me enorm op. Net als een verbod op het met voorrang huisvesten van statushouders. Dat ging juist goed de laatste jaren en dat wordt nu verboden. In combinatie met het schrappen van de spreidingswet zorgt dat alleen maar voor grotere problemen, want de uitstroom uit de opvangcentra stokt daarmee helemaal in plaats van dat die wordt versneld.’
Wat betekent het akkoord voor Maassluis?
‘Ik zie dat er geen oplossingen komen voor de financiële noden waar bijna alle gemeenten in Nederland in zitten. We moeten bezuinigen terwijl verduurzaming, armoedebestrijding, herstructurering van buurten en het versterken van een sociale cohesie allemaal een lange adem vereisen en geld kosten. Formeel zijn ze geen wettelijke taak, en daar is ‘dus’ geen geld voor. Ik houd mijn hart vast. Daar tegenover staat dat er veel geld naar het bedrijfsleven gaat, in de vorm van allerlei subsidies en kortingen. Daarmee zie je dat dit dus duidelijk een knetterrechts kabinet is.’
Wat verwacht je van de komende vier jaar?
‘Ik hoop dat de uitwerking naar een concreet akkoord in ieder geval bewindslieden oplevert met een reëel beeld voor de inhoudelijke kwesties. Ik hoop ook op een realitycheck op duurzaamheid en asiel. Maar ik vrees met grote vreze, en ik voorspel, dat we als wethouders in het lokaal bestuur weer moeten ploeteren om de boel recht te breien. De grindbak van de realiteit houdt hopelijk ook een en ander tegen: rechterlijke uitspraken, internationale verdragen, die bieden hopelijk ook bescherming.’
