Geen idee hoe het jullie vergaan is, maar wij vonden het toch wel vreemde verkiezingen. Zo onder de rook van een oorlog waar we als land direct in betrokken kunnen worden. Bij het campagne voeren en het flyeren kwam Oekraïne vaak terug als onderwerp van gesprek: ‘Het voelt een beetje gek hè om hier nu zo te staan, terwijl…’ En dan de opkomstcijfers: die zijn zo bizar laag op een aantal plekken. Je zou toch zeggen, dat als we ooit de meerwaarde van de democratie zouden zien en weten wat het betekent om vrij te kunnen zijn, dat nu moet zijn.
In aanloop naar de verkiezingen was het ook voor de media zoeken naar de juiste items. D66 probeerde de winst al ver voor de verkiezingen te claimen met discutabele peilingen. Al die pogingen ten spijt, waren het de lokale partijen, die een hoofdrol kregen. Vaak gecombineerd met de stelling dat alleen lokale partijen zouden weten wat er lokaal echt speelt. Als het in de media al over de gemeenteraadsverkiezingen ging, was de invalshoek snel gevonden: dit zouden de verkiezingen worden van de lokale partijen.
En dat is uitgekomen. Lokale partijen hebben hun electorale aandeel vergroot, soms tot astronomische proporties met een absolute meerderheid in de raad. Deze uitschieters daargelaten, zijn het er vooral heel veel. Drie of meer lokale partijen in een gemeenteraad is niet meer ongebruikelijk. De discussie over de financiering van deze partijen en wel of geen subsidie was daarbij voer voor lokale kranten met veel verkeerde voorstellingen tot gevolg. De groei van het aantal lokale partijen heeft ook andere effecten. Zo wordt de natuurlijke politieke verbinding tussen de verschillende bestuurslagen door het ontbreken van onderlinge partijverbanden steeds brozer.
Waar de media steeds praten over dé lokale partijen, zijn de verschillen tussen lokale partijen onderling groot. De ‘lokale partij’ bestaat niet. Sommigen zijn afsplitsingen van landelijke partijen, op inhoud, op persoonlijke vetes of gewoon, omdat iemand niet wil stoppen. Anderen horen bij een landelijke partij, maar gebruiken een andere naam, zoals BV Nederland die gelieerd is aan de groep Van Haga. En weer anderen zijn vanuit verzet tegen een herindeling, windmolens of de sluiting van een dorpshuis geboren. Het fenomeen is ook allerminst iets van de laatste jaren: sommige lokale partijen hebben een traditie die ouder is dan D66.
Er zijn vele verklaringen over waarom de kiezer zijn heil zoekt bij lokale partijen. Zo spelen herkenbaarheid (de voorzitter van de voetbalvereniging), populisme (lage ozb én betere voorzieningen), en afkeer van de landelijke partijen (het Haagse gedoe) allemaal een rol. Maar dat is maar één kant van de medaille. De andere kant is het landelijke beleid. Is het niet volstrekt vanzelfsprekend dat de kiezer zijn heil zoekt bij lokale partijen als het Rijk (met de landelijke partijen als uithangbord) de lokale overheid voortdurend opzadelt met tekorten? Als door het beknibbelende kabinet het zwembad dicht moet om de jeugdzorg overeind te houden?
Bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen wachten ons daarom een drietal uitdagingen. Allereerst: het eigen verhaal. We hebben als nieuw gekozen raadsleden vier jaar de tijd om te werken aan een eigen agenda, gebaseerd op de waarden van de sociaal-democratie. Wees duidelijk waar je staat, wat je gaat doen en bedenk nu waar je over vier jaar wil zijn.
Claim je onderwerp. In de samenleving en in de raad. De PvdA en niemand anders is de partij van de solidariteit, betaalbaar wonen en een eerlijke samenleving. Marjolein Moorman heeft met de afdeling Amsterdam laten zien dat het kan!
En tot slot: wees lokaal. Ken je eigen gemeenschap, investeer in de mensen en de organisaties. Manifesteer je als de lokale PvdA. We moeten wat met het gegeven, dat de helft van de mensen niet meer naar de stembus is gegaan en dat van de andere helft een derde zijn stem uitbrengt op lokale partijen. Al was het maar, omdat het risico te groot is dat juist hier de volgende teleurstelling wordt geboren en mensen nog verder afhaken. Bouw de winst daarom verder uit. In 123 gemeenten hebben we meer stemmen gehaald dan de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Een mooi resultaat om op voort te bouwen.
Afbeelding: Ramon van Flymen | ANP
