Veel gemeenten bieden een collectieve zorgverzekering aan voor mensen met een minimuminkomen, met een ruim aanbod aan vergoedingen tegen een gereduceerd tarief. Vooral voor mensen met weinig financiële reserves en hoge zorgkosten is het een uitkomst. Maar op steeds meer plekken trekken zorgverzekeraars zich terug. De rekening komt bij de gemeenten, waar de begroting toch al onder druk staat.
De Veluwse gemeente Heerde is een van de gemeenten die op zoek moeten naar een alternatief, omdat Menzis het contract heeft opgezegd, vertelt wethouder Yasemin Cegerek. ‘We boden via Menzis een zorgverzekering voor mensen met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm. Daarmee hadden we een goed aanbod, met bijvoorbeeld extra fysiotherapiebehandelingen en vergoeding voor de pil, tegen een lagere prijs. Met die minimapolis voorkomen we zorgmijding en bieden we extra inkomensondersteuning. En als de cliënt de rekening niet betaalt, ondernemen we snel actie om te voorkomen dat schulden ontstaan. Helaas zijn we voor Menzis niet aantrekkelijk genoeg en hebben ze het contract opgezegd. We hebben met pijn en moeite nog twee jaar respijt gekregen, maar in 2020 is het einde oefening.’
Cegerek: In 2020 is het einde oefening
Heerde is naarstig op zoek naar een andere verzekeraar. ‘We zoeken ondertussen al anderhalf jaar, maar het is nog niet gelukt,’ zegt Cegerek. ‘We laten de doelgroep niet in de steek, dus we gaan hoe dan ook een oplossing zoeken. En als we geen verzekeraar vinden, gaan we het zelf doen. Dat betekent dat we met iedereen in de doelgroep in gesprek gaan, samen de beste verzekering voor de inwoner zoeken en als gemeente een deel mee betalen. Voorop staat dat we de zorg toegankelijk en betaalbaar houden voor al onze inwoners. Maar het voelt wel alsof we aan de willekeur van de zorgverzekeraars zijn overgeleverd. We moeten hier veel tijd en geld in stoppen, en in het sociaal domein is al zoveel te doen. Ik hoop dat we nog een sociale zorgverzekeraar vinden die zijn maatschappelijke rol pakt en met ons verder wil.’
Voor Kamerlid John Kerstens waren de verontrustende berichten uit Heerde deze zomer reden om wederom aan de bel te trekken. ‘Augustus vorig jaar heb ik hier samen met Gijs van Dijk al vragen over gesteld. Maar minister Bruins vertikte het om de zorgverzekeraars aan te spreken. Overal zie je dat verzekeraars nu weigeren om een collectieve zorgpolis af te sluiten voor uitkeringsgerechtigden. Met als gevolg een hogere premie, grotere kans op betalingsachterstanden en meer mensen die afzien van zorg. Ondanks dat het economisch voorspoedig gaat, staan mensen met een minimuminkomen steeds meer onder druk. Ook hieruit blijkt dat het kabinet hier veel te weinig aan doet.’
‘En dat zeg ik niet alleen,’ gaat Kerstens verder. ‘Ook het CPB zegt dat een minimapolis waardevol is bij de integrale aanpak van armoede, gezondheid en schulden bij mensen met een laag inkomen. Zij komen daarom met hele nuttige aanbevelingen en verbeteropties. Ik heb de minister meteen gevraagd om tempo te maken en de aanbevelingen over te nemen. Hopelijk doet hij dat nu ook, want het wordt steeds nijpender.’
Alternatief plan
Ook in Apeldoorn heeft Menzis het contract per 2020 opgezegd. Nu biedt de gemeente nog een collectieve aanvullende zorgverzekering voor mensen met een inkomen tot 120% van de bijstand. ´Een van de voordelen is dat het eigen risico in deze polis volledig wordt vergoed. Voor mensen met een laag inkomen is dat een prettige zekerheid,´ legt raadslid Martine Berends uit. ´Bijkomend voordeel is ook dat ze niet zelf hoeven te zoeken in het woud van zorgaanbieders.´
Het college van Apeldoorn heeft een alternatief plan gemaakt dat in plaats van de minimapolis komt. ´Mensen met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm kunnen ondersteuning krijgen bij het vinden van een zorgverzekering, de helft van het eigen risico wordt gecompenseerd en ze hoeven geen eigen bijdrage te betalen voor ondersteuning vanuit de Wmo,’ schetst Berends.
Berends: De doelgroep gaat er serieus op achteruit
‘Nu geeft Apeldoorn € 2,8 miljoen uit aan de collectieve zorgverzekering en dit plan kost € 1,8 miljoen. Het is dus een bezuiniging van een miljoen. Zeven ton blijft binnen het sociaal domein, maar drie ton gaat naar andere zaken in de begroting. Dat vind ik wel karig. Het is goed dat er een alternatief is, maar de doelgroep gaat er serieus op achteruit,’ zegt Berends. Veel kan het raadslid echter niet doen. ‘Dit is een bevoegdheid van het college, de raad besluit hier niet over. We zijn door het college in juli geïnformeerd met een brief. Ik denk dat we het college nog wel gaan vragen hoe ze in de gaten gaan houden dat niemand tussen wal en schip valt. Deze doelgroep bestaat uit mensen die het al zwaar hebben. Daar willen we de vinger aan de pols houden. We moeten voorkomen dat mensen in de financiële problemen komen of zorg gaan mijden.’
Meer aandacht nodig
In Assen heeft zorgverzekeraar Zilveren Kruis aangegeven te stoppen. ‘Ze hebben in tien gemeenten de contracten opgezegd omdat het niet rendabel voor hen is,’ vertelt raadslid Cindy Vorsselman. ‘Ik vind dat zo oneerlijk. Hoe kun je het hebben over onrendabel? De gemeente is in gesprek met andere zorgverzekeraars, maar de wethouder kijkt ook of deze vorm van ondersteuning wel moet blijven. Als dit wegvalt zullen mensen zich zelf moeten verzekeren.’
Vorsselman: ‘Hoe kun je het hebben over onrendabel?’
Het baart Vorsselman zorgen. ‘Wat als mensen zich niet of slechts minimaal verzekeren en in gezondheidsproblemen en financiële problemen komen? Met een laag inkomen lijkt een laag maandbedrag heel aantrekkelijk, maar daar zit een hoog eigen risico aan vast en dat kan je goed in de problemen brengen. Ook loop je het risico dat mensen zorg gaan mijden omdat ze het niet kunnen betalen. Dan worden ze alleen maar zieker, worden hun kansen op de arbeidsmarkt slechter en noem maar op. Het hangt allemaal met elkaar samen. Het is goed dat hier vragen over zijn gesteld door John Kerstens. Er moet nog veel meer aandacht komen voor dit probleem.’
Verplicht zorgverzekeraars
Lelystad kende de luxe van meerdere verzekeraars waarmee afspraken waren gemaakt voor de collectieve zorgpolis, maar die tijd is voorbij. ‘Alleen zorgverzekeraar VGZ is nog over’, vertelt raadslid Bahreddine Belhaj. ‘Dit zijn de polissen die de zorgverzekeraar veel geld kost hebben. En dan zie je dat niet elke verzekeraar de maatschappelijke plicht hoog in het vaandel heeft staan. Het is lastig, want mensen moeten hierdoor mogelijk overstappen naar een andere verzekeraar, maar gelukkig kunnen we nog wel een polis aanbieden.’
Belhaj: Door nieuwe wetgeving minder afhankelijk van goede wil zorgverzekeraar
Volgens Belhaj is nieuwe wetgeving nodig om minder afhankelijk te zijn van de goede wil van de zorgverzekeraar. ‘We moeten zorgverzekeraars verplichten om mee te werken aan polissen waaraan de overheid meebetaalt. Dat maakt het speelveld ook eerlijker. Nu zie je dat er nog maar één zorgverzekeraar meewerkt, en die krijgt alle extra kosten op zijn bord. En wie weigert aan zijn maatschappelijke plicht te voldoen, heeft een voordeel ten opzichte van de concurrentie. Als je het voor alle verzekeraars verplicht, kunnen mensen zelf een zorgverzekering zoeken die bij ze past. De gemeente legt dan een bedrag bij en de zorgverzekeraar mag niet langer weigeren de polis af te sluiten. Dat lijkt me goed voor de minima en politiek haalbaar.’
Vanwege de willekeur van de zorgverzekeraars en het verdwijnen van minimapolissen in steeds meer gemeenten is het CPB afgelopen zomer met een aantal aanbevelingen gekomen. Lees hier wat je kan doen als ook in jouw gemeente de minimapolis verdwijnt.
Afbeelding: Marcel van den Bergh | Hollandse Hoogte
