Het is een hels dilemma, waar je bovendien niet altijd de eerste keuze hebt. Welke portefeuille kies je? Wonen, onderwijs of toch werk en inkomen? De onderwerpen, die je als wethouder de komende vier jaar onder je hoede hebt, bepalen voor een groot gedeelte welke rode idealen in je gemeente worden gerealiseerd. Of ligt het toch anders?
‘Sowieso ademt het akkoord uit dat het heel sociaal is’
Mieke Verhees
Wethouder wonen in Eindhoven
Een PvdA-wethouder in een grote stad met wonen in de portefeuille. Dat kan geen toeval zijn.
‘Zeker niet. Ik heb met Yasin Torunoglu sowieso al een voorganger die het in zijn portefeuille had. We hebben echt op wonen zitten azen, omdat we er een volkshuisvestingsportefeuille van willen maken.’
Hoe willen jullie dat doen?
‘Met grondpolitiek, met andere relaties met ontwikkelaars, met gebiedsgericht werken. De stad groeit enorm vanwege economische voorspoed die door bedrijven als ASML binnen is gekomen. Heel mooi, maar het zet ook weer extra druk op de woningmarkt. Er is ontzettend veel te doen.’
Welke lessen uit bijvoorbeeld het volkshuisvestingsverleden van de PvdA neem je mee in Eindhoven?
‘De lessen die we uit het recente verleden trekken zijn dat als je met commerciële partijen bouwt, je aan de voorkant hele goede afspraken moet maken over prijzen. Alleen kan je die voor de lange termijn niet borgen. Als je geluk hebt lukt het voor vijftien jaar, maar we zien dat commerciële partijen vaak een list verzinnen om onder afspraken uit te komen.’
Welke conclusie trekken jullie daaruit?
‘Als je zekerheid wilt hebben, moet je het via woningcorporaties spelen. Dat gebeurde in de tijd van de volkshuisvesting, dus daar gaan we weer naar terug.’
Gaan jullie ook aan de slag met zaken als collectief particulier opdrachtgeverschap?
‘Zeker. Doorstroming van senioren is bijvoorbeeld een groot probleem hier. Er zijn veel grotere woningen hier waar mensen soms helemaal alleen wonen. Die willen in principe wel verhuizen, maar kunnen dat nu niet. Om hen te ondersteunen met het verkrijgen van een kleinere woning en om ze zover te krijgen dat ze die stap ook echt zetten, zetten we onder andere dit soort werkwijzen in. Ze moeten zoveel mogelijk zelf invulling aan hun woonwensen kunnen geven. We laten ze dan ook meedenken over waar ze naartoe gaan.’
Wat zijn de belangrijkste concrete doelstellingen uit jullie coalitieakkoord?
‘We willen de komende vier jaar twaalfduizend woningen bouwen. Dat is een hoge opgave, waarbij we uitgaan van 85% betaalbaarheid. Dat betekent dus veel betaalbare koop en sociale- en middenhuur. Dan heb je het over maximale huurprijzen van € 1100.’
Twaalfduizend woningen klinkt als nogal een uitdaging. En daar komt het nieuws van Tennet bovenop dat er geen nieuwe elektriciteitsaansluitingen meer komen voorlopig?
‘Ja, en dan heb je nog het stikstofvraagstuk, het gebrek aan personeel, het gebrek aan materialen en de lange vergunningstrajecten: het is allemaal ontzettend complex en lastig. Gelukkig zit een groot deel van die twaalfduizend woningen al deels in de pijplijn, dus hopelijk scheelt dat. Maar dan nog is het een flinke uitdaging ja.’
Wat hoop je de komende vier jaar te bereiken?
‘Ik hoop in ieder geval die woningen gerealiseerd te krijgen. We zetten ook in op wijkvernieuwing met gebiedsgericht werken. We hebben bijvoorbeeld stadsgezanten die à la de Rotterdamse stadsmariniers door kunnen pakken. De bedoeling is om er voor te zorgen dat Eindhoven zich meer naar buiten richt.’
Hoe bedoel je?
‘De gemeentelijke organisatie is verkokerd en teveel gericht op regels en procedures. In plaats daarvan willen we meedenken over wat mensen nodig hebben. De hoop is dat daardoor ook mensen die niet zo betrokken zijn bij de gemeente of de lokale politiek zich gehoord gaan voelen.’
Waar ben je het meest trots op in het coalitieakkoord?
‘Op de woonparagraaf, omdat we de principes echt hard hebben weten te benoemen. Sowieso ademt het akkoord uit dat het heel sociaal is. Sinds de jaren negentig zet de stad in op Brainport. Nu zien we dat die groei niet alleen economische voorspoed heeft opgeleverd, maar dat het op sociaal niveau is gaan piepen en kraken. Daar gaan we nu mee aan de slag.’
Bestaanszekerheid moeten we zien te beschermen, zeker nu
Abdelhaq Jermoumi
Wethouder kansengelijkheid, jeugd en onderwijs in Leiden
Kansengelijkheid, jeugd en onderwijs: dat klinkt ook als een behoorlijk sociaal-democratische portefeuille?
‘Dat is het zeker. Wonen is voor ons ook heel belangrijk, net als werk en inkomen. Maar deze hoort absoluut in het rijtje.’
Wat hoop je de komende vier jaar te bereiken?
‘Kansen voor iedereen vergroten, zeker voor jonge kinderen. Zij moeten een goede start mee krijgen. Met veel kinderen gaat het goed, maar ook in Leiden maakt het echt wel uit waar je bent geboren of waar je vandaan bent gekomen.’
Hoe ga je dat doen?
‘Concreet betekent dat dat we bijvoorbeeld een rijke schooldag in willen voeren. Dat houdt in dat je een verlengde schooldag maakt. Je zorgt dan dat je in samenwerking tussen de scholen en verenigingen een aanbod voor kinderen organiseert op het gebied van sport, natuur of cultuur.
Daarnaast willen we een integraal kindcentrum neerzetten. Van de voorschoolse opvang tot het einde van de basisschool zorg je er daarmee voor dat er nauwer samengewerkt wordt tussen de sociale wijkteams, scholen en kinderopvang.’
Bestaanszekerheid raakt ook aan kansengelijkheid?
‘Zeker, die bestaanszekerheid moeten we zien te beschermen. Nog meer nu het door de hoge energierekening onder druk staat. We willen mensen die in de bijstand zitten daarom verder helpen. Regels moeten er zijn om iets te bereiken, niet om iets tegen te houden. We willen daarom vanuit vertrouwen gaan werken.
Praktisch gezien willen we schulden van mensen overnemen van andere schuldeisers, omdat die veel stress veroorzaken en de kansen voor bijvoorbeeld kinderen in een gezin reduceren. Ze moeten hun schuld dan wel nog steeds terug betalen, maar dan aan ons en onder veel minder druk.’
Jullie gaan ook aan de slag met basisbanen geloof ik?
‘Dat klopt. Die willen we invoeren voor mensen die ondanks alle hulp toch moeite hebben om een baan te vinden. Daar maken we middelen voor vrij, zodat de drempel voor bedrijven om mensen aan te nemen lager wordt. Het moeten wel echte banen worden, niet een pilot van een jaar. Dus we streven naar partijen, die echt commitment tonen voor de lange termijn. Je wilt niet dat mensen na een paar tijdelijke contracten weer op straat staan natuurlijk.’
Wat vind je de belangrijkste afspraken uit het coalitieakkoord?
‘Het percentage sociale woningbouw wordt verhoogd van 30 naar 35%. Acht jaar geleden was dat nog 20%. En het kan ook. Projectontwikkelaars en corporaties bouwen graag in Leiden. Het is hier echt wel rond te rekenen. De afgelopen periode lukte het zelfs om boven de streefwaarde te eindigen.
We hebben een stadsbreed percentage, dus het hoeft niet bij ieder project. Daardoor houd je flexibiliteit. Met commerciële partijen maken we afspraken. Bijvoorbeeld dat woningcorporaties vooraan mogen staan bij het kopen van woningen. En we voeren een opkoopverbod in voor beleggers. Plannen daarvoor gaan we de komende zes maanden uitwerken.’
Wat hoop je over vier jaar bereikt te hebben?
‘Op het gebied van onderwijs wil ik dan echt zichtbaar verschil hebben gemaakt, zoals door de realisatie van dat integrale kindcentrum. Ook hoop ik dat kinderen echt een betere start hebben. Dat het recht op toegang tot cultuur en sport beter geregeld wordt, dat alle kinderen met ontbijt op naar school komen.’
En buiten je eigen portefeuille?
‘Dat huizen weer betaalbaar en bereikbaar zijn voor een grotere groep mensen en dat we samen met de woningcorporaties ook een goede start hebben gemaakt met het isoleren van woningen.’
Echt gekozen voor de constructieve aanpak
Karin Bijl
Wethouder werk en inkomen in Ede
Ede heeft een behoorlijk conservatief college gekregen.
‘Er zitten drie confessionele partijen in het college. Het was best een uitdaging om te ontdekken hoe we daar als PvdA in passen.’
Een ‘uitdaging’ is altijd een beetje een soort eufemisme toch?
‘De onderhandelingen zijn gestart met D66 erbij, maar zij wilden niet in een conservatief confessioneel college. Dat zorgde er voor dat wij echt wel goed moesten nadenken over waarom wij dat wél zouden doen.’
Vertel.
‘We hebben inhoudelijk gekeken waar we elkaar konden vinden. Dat blijkt te zijn op het sociaal domein. We willen daar dus voldoende profiel op hebben, zonder dat we aan de progressieve kant een stapje terug moeten doen.’
Wat is er uitgekomen?
‘Een akkoord, waarin het sociaal domein centraal staat. Preventiegericht kijken naar wat kan, woningbouw naar 30% sociale huur, meer investering in begeleiding naar werk, dat soort zaken. We hebben een akkoord op hoofdlijnen.’
Wat betekent dat precies?
‘Dat we er voor hebben gekozen om niet veel specifieke getallen te noemen. Juist om ruimte te houden voor de snelle veranderingen die we verwachten. De sociale basis, gezond leven, de preventieve kant en kansengelijkheid staan centraal. Voor minima gaan we uit van minimaal het niveau dat we nu hebben.’
En dat is?
‘In Ede is dat al goed. Tot 130% van het bijstandsniveau mogen mensen gebruik maken van voorzieningen. Ook willen we inflatiecorrectie toepassen en energiecoaches inzetten. Er is dus veel ruimte, ook voor maatwerk. Of eigenlijk zelfs: júist dat. Daar waren we de afgelopen jaren in Ede al veel mee bezig, maar dat willen we nog beter borgen.’
Is Ede een financieel gezonde gemeente?
‘Zeker, dus dat helpt ook. Op de lange termijn zijn er wel zorgen over de financiering, ook vanuit het Rijk, maar dan heb je het echt over de periode na 2025. Momenteel hebben we ook incidenteel ruimte voor extra investeringen.’
Wat hoop je over vier jaar achtergelaten te hebben?
‘De komende maanden gaan we concreet beleid uitwerken. De zorgen zitten er in dat door de inflatie een steeds grotere groep gaat terugvallen. Dus als je me nú vraagt wat ik over vier jaar bereikt wil hebben, dan is dat in ieder geval dat iedereen over vier jaar nog mee kan doen in de samenleving. Zonder grote schulden en stress.’
Waarom wilde je wethouder worden?
‘Ik was al heel lang actief in de raad. In mijn werk was ik actief als manager in de ICT. Dat is toch lastig. Het leek me mooi om met mijn professionele ambitie het verschil te kunnen maken in het politieke veld. Als je je kennis en kunde als wethouder in kunt zetten in zo’n situatie, is dat toch wel het mooiste cadeautje dat je kunt krijgen.’
Waar ben je het meest trots op in het akkoord?
‘Misschien wel het meest trots dat we elkaar hebben kunnen vinden. Ook omdat er van tevoren in de beeldvorming negativiteit was over progressief versus conservatief. Zowel op het sociaal domein als op woningbouw staat echt wat moois op papier.’
Wat verklaart dat succes denk je?
‘De constructieve opstelling. Dat leidde eigenlijk vrij makkelijk tot overeenstemming. De gemeenschapszin van de christelijke partijen raakt natuurlijk aan onze waarden om niemand te laten vallen en problemen samen proberen aan te pakken. Waar veel politiek tegenwoordig om polariseren lijkt te draaien, keken we juist kijken naar wat wel kan. Een terechte keus.’
Bijschrift afbeelding: Abdelhaq Jermoumi (tweede van rechts) na zijn benoeming
Afbeelding: PvdA Leiden
