Niemand kan ontkennen dat Richard de Mos sterallures heeft. Afgelopen week begon, eindelijk, het strafproces tegen de van corruptie beschuldigde oud-wethouder. Nog voor de rechtszaak was begonnen, was de toon gezet. Met een door zijn vriendjes gesponsorde geelgroene limousine kwam Richard aan. Blij, opgetogen en opgewekt dat ‘de weg naar het eerherstel van De Mos’ eindelijk gaat beginnen.
In de rechtszaal ging het vrolijk door. Zelfs de rechter grapte en grolde mee: ‘Vindt u het spannend meneer de Mos?’ Alsof het een schoolreisje is in plaats van een strafzaak. In die wat lacherige sfeer horen we De Mos zeggen, dat hij het ‘deed voor de stad’ en zijn vrienden alleen maar hielp – hét kenmerk van vriendjespolitiek. In de commentaren op de strafzaak zien we dat menig journalist een lichte glimlach niet kan verbergen. Het beeld van de kwajongen die vecht tegen het establishment en die opkomt voor het volk, is hardnekkig. En ook het verhaal van de lokale politicus die wel geld bijeen moet sprokkelen, omdat lokale partijen geen subsidie krijgen, lijkt overtuigend.
Met een rechter die een bijna persoonlijke belangstelling toont in de persoon van De Mos en de media die eerder verheerlijken dan kritisch zijn, verdwijnt de ernst van de beschuldigingen naar de achtergrond. Absoluut onterecht, want de lijst is lang: misbruik van posities, schimmige vergunningen, andere ondernemers benadelen, stemmen ronselen en mensen invloed laten kopen. Maar wie denkt dat deze opsomming zorgt voor zelfreflectie, komt bedrogen uit. Nee, ‘als je niet tegen harde politiek kunt, dan moet je gaan kantklossen’, aldus De Mos.
Het is te hopen dat de nieuwe wet Politieke Partijen hier een antwoord op kan geven. Over deze wet is al de nodige publiciteit geweest. Met deze wet kan de rechter een politieke partij in het uiterste geval verbieden. Wanneer een partij uitdraagt de democratie om zeep te willen helpen, de democratische rechtsstaat bedreigt of helemaal wil afschaffen, geweld gebruikt of onze grondrechten schendt, kan het tot een verbod komen.
Allemaal belangrijk, maar in de zaak rond De Mos zijn de strengere regels rondom de transparantie van partijfinanciën extra relevant. In het geval van Richard zouden dan alle vriendendiensten, alle cadeaus van vrienden, inclusief de bonnen van hun saunabezoeken op kosten van de partij, openbaar moeten worden gemaakt. Wie heeft welk bedrag aan de partij gegeven? Dat wordt nog wel een dingetje voor Richard.
Door de nieuwe wet krijgt hij als lokale partij dan wel weer subsidie. Alleen niet zoveel als politieke partijen die actief zijn op de drie bestuurslagen, die krijgen meer en over een langere periode. Dit om ze minder afhankelijk te maken van giften. En juist dat laatste element zal voor De Mos hét argument zijn om door te gaan op de ingeslagen weg. Omdat hij nog steeds zal vinden dat hij tekort wordt gedaan. Wederom door de gevestigde partijen.
Dat blijft een risico. Ook met de nieuwe wet. Daar komt nog bij dat alleen de rechter kan bepalen over een partijverbod. Terecht natuurlijk, maar een dergelijk besluit kun je niet ginnegappend en in verbinding met de aangeklaagde doen. Daar is distantie een voorwaarde. Dezelfde distantie, die belangrijk is om vriendjespolitiek te voorkomen.
Afbeelding: Robin Utrecht | ANP
