Dankzij een motie van PvdA-raadslid Dorothé Kieboom gaat de Zuid-Hollandse gemeente Nissewaard triage toepassen op ondersteuningsaanvragen van inwoners die een beroep doen op de Wet maatschappelijke ondersteuning. Zo kunnen mensen met een urgente hulpvraag sneller worden geholpen. Wellicht is triage ook een oplossing voor andere vergrijsde gemeenten die kampen met wachtlijsten voor de Wmo.
Het was Dorothé Kiebooms eigen moeder die de aanleiding vormde voor haar motie. ‘Zij woonde in een andere gemeente en we deden een aanvraag voor huishoudelijke hulp, dagbesteding en vervoer naar en van de dagbesteding. We liepen daar tegen een lange wachttijd aan. Vervolgens vroeg ik me af hoe het met de wachtlijsten zat in mijn gemeente.’
In Nissewaard, waar Kieboom al jaren raadslid is, ontdekte ze soortgelijke ervaringen. Tussen aanvraag en behandeling zaten wel zestien tot achttien weken wachttijd. Vooral de vergrijzing en de vele aanvragen voor huishoudelijke hulp lagen daaraan ten grondslag.
Verdiepen
Om tot een oplossing te komen is Kieboom zich eerst goed gaan verdiepen in zowel de Wet maatschappelijke ondersteuning als de Wet langdurige zorg. ‘En je zou kunnen zeggen dat als je lang genoeg wacht, de hulp voor de Wmo niet meer afdoende is en mensen met een progressieve ziekte vanzelf in aanmerking komen voor de Wlz.’
Ook keek Kieboom naar de aanvragen. Zijn die allemaal even urgent? Of zouden sommige mensen sneller geholpen kunnen worden dan anderen? Twee jaar geleden alweer diende zij een motie in, samen met twee andere partijen, ONS en Nissewaard Lokaal, met de inzet om triage toe te passen. De motie werd aangenomen.
We zijn blij dat er nu duidelijke afspraken liggen.
Dorothé Kieboom, raadslid in Nissewaard
Pas in mei van dit jaar volgde een memo vanuit het college van b en w hoe de triage zou worden toegepast. Kieboom: ‘Het heeft inderdaad even geduurd. Dat is te verklaren, omdat de wethouder die na de verkiezingen werd geïnstalleerd en Wmo in zijn portefeuille kreeg zich moest verdiepen in de wet. Ook moesten ze uitzoeken hoe dan de triage toe te passen. Dat heeft helaas ook op zich laten wachten. We zijn wel blij dat er nu duidelijke afspraken liggen.’
Afspraken
Die afspraken zijn als volgt: Thuis in Nissewaard, het netwerk van gemeente, maatschappelijke organisaties en welzijnsinstanties en het team Wmo beoordelen eerst de ondersteuningsvraag op inhoud. Mensen met een progressieve ziekte als ALS, MS of inwoners met een vergevorderd stadium van dementie krijgen voorrang. Hetzelfde geldt voor terminale inwoners die zich in hun laatste levensfase bevinden. Ook mensen die elders een Wmo-voorziening hebben en naar Nissewaard verhuizen, worden sneller geholpen. Concreet betekent het dat deze ondersteuningsaanvragen binnen twee weken worden beoordeeld en verwerkt. De Wmo-triage wordt twee keer per jaar geëvalueerd. ‘We zullen moeten afwachten hoe het uitpakt, maar ik heb goede hoop dat mensen die echt hulp nodig hebben, dat nu ook snel krijgen.’
Tussen motie en toepassing ervan is de Wmo-wachttijd in Nissewaard overigens gedaald naar 9,5 week, door verschillende oorzaken. ‘Het landelijk gemiddelde is tien weken. Dit zijn wel momentopnamen, want als in vakantietijd bijvoorbeeld opeens meer aanvragen worden ingediend, zal de wachttijd weer oplopen.’
Volgorde wachttijd verandert
De Wmo-triage laat de gemiddelde wachttijden overigens niet afnemen, stelt de gemeente.
‘Alleen de volgorde van behandeling van de aanvragen verandert’, legt Kieboom uit. ‘Stel dat de gemiddelde wachttijd twee weken is, dan wordt een urgente vraag bijvoorbeeld binnen een week beoordeeld en de minder urgente vraag binnen drie weken. De gemiddelde wachttijd blijft dan hetzelfde. Als het goed is, moet het voor degene met de minder urgente vraag ook wel acceptabel blijven om iets langer te wachten.’
De uitwerking van de triage zal pas in het najaar tijdens de eerste evaluatie duidelijk worden. Kieboom heeft goede hoop dat de inwoners die het hardste ondersteuning nodig hebben, die nu eerder krijgen. Ze denkt ook dat triage een oplossing kan zijn voor andere gemeenten die kampen met wachtlijsten voor de Wmo.
Wij willen dit zeker gaan onderzoeken.
Liesbeth Wassenaar, raadslid in Eemsdelta
In het Groningse Eemsdelta heeft de PvdA-fractie de triage in de Wmo aan hun lijst met aandachtspunten toegevoegd. ‘Wij willen dit zeker gaan onderzoeken’, reageert raadslid Liesbeth Wassenaar. Twee jaar geleden waren de wachtlijsten in Eemsdelta nog ‘beheersbaar’ en begin juli concludeerde de gemeente uit een enquête dat inwoners die in 2023 een Wmo-voorziening hadden, tevreden waren. ‘Maar als we door triage mensen die het hardst hulp nodig hebben nog sneller zouden kunnen helpen, is dat zeker interessant.’
Hulst
Ook in Hulst, Zeeuws-Vlaanderen, reageert PvdA-raadslid Jessica van Sikkelerus alvast enthousiast op triage. De gemeente Hulst – bestaande uit de vestingstad Hulst, veertien omliggende dorpskernen en 42 buurtschappen – vergrijst. Dat betekent dat daar eveneens veel aanvragen zijn – vooral voor huishoudelijke hulp – en een wachtlijst. In mei waren er 39 aanvragen, in juni 28 aanvragen. ‘Dat zijn zowel nieuwe aanmeldingen als heronderzoeken. En de wachttijd bedraagt nu vijf weken tot het eerste keukentafelgesprek plaatsvindt, maar het wisselt heel erg’, vertelt Van Sikkelerus. ‘Onze wethouder vindt elke week wachten er een te lang. Wij natuurlijk ook. We worden gelukkig erg goed op de hoogte gehouden, in elke commissievergadering krijgen we een update.’
Personeelstekorten
De wachtlijst komt niet alleen door een toename van het aantal aanvragen, maar vooral door personeelstekorten bij Hulst voor Elkaar, de organisatie die de keukentafelgesprekken voert en advies geeft over de hulp en hoeveel. ‘Er is al meer personeel aangenomen, maar dat blijft moeilijk.’ In Hulst zijn er wel voldoende mensen die de hulp verlenen, zoals huishoudelijke hulp of dagbesteding, al is het in vakantieperiode ook soms schipperen.
Ondanks de wachtlijst ervaart ze de uiteindelijke uitvoering in Hulst wel als positief. ‘Ik heb het zelf van dichtbij meegemaakt met mijn schoonouders. Zij hebben huishoudelijke hulp aangevraagd. Binnen een paar weken vond het keukentafelgesprek plaats. En binnen twee maanden was het geregeld.’
Daar ben ik altijd voor, om naar de mensen te kijken, naar wat zij specifiek nodig hebben.
Jessica van Sikkelerus, raadslid in Hulst
Van Sikkelerus ziet desondanks veel in de triage-oplossing waarvoor haar PvdA-collega in de gemeente Nissewaard heeft gepleit. ‘Dat is een goed idee, want dan ga je al veel meer naar de mensen zelf kijken, naar hun persoonlijke situatie dan naar de regelgeving. En daar ben ik altijd voor, om naar de mensen te kijken, naar wat zij specifiek nodig hebben.’
Daar is haar Nissewaardse collega Kieboom het zeer mee eens. Toch heeft zij ook een grote zorg. ‘Het is nu een mooie oplossing, maar soms haalt de actualiteit je in.’ Kieboom doelt op de bezuinigingen. Vanaf 2026 krijgen gemeenten 3 miljard euro minder van het Rijk. ‘Dan zouden de wachttijden weer kunnen oplopen, omdat overal gaten ontstaan. We weten het nog niet precies. We blijven natuurlijk ons uiterste best doen om inwoners te helpen.’
