Waar de balans tussen fel van je afbijten en slim oppositie voeren normaal gesproken al moeilijk te vinden is, is het nu al helemaal schipperen. Bijt je fel van je af in de lokale media als de wethouder iets nalaat? Of houd je je op de vlakte en probeer je met stille diplomatie de kwetsbare inwoners in jouw gemeente te helpen?
In Assen begint het bij een goede wisselwerking met het college. De raad wordt goed geïnformeerd over de gang van zaken en de gevolgen van de coronacrisis en bedrijft even geen ‘politiek’ op corona, zegt fractievoorzitter Cindy Vorselman-Derksen. ‘Wij hebben bijvoorbeeld als PvdA wel vragen gesteld aan het college over hoe wordt omgegaan met kwetsbare mensen, maar hebben deze vragen niet gedeeld met de pers. Zolang het kan, maken we het niet politiek.’
Vorselman: ‘Zolang het kan, maken we het niet politiek’
Haar collega-fractievoorzitter in Apeldoorn Ties Stam merkt hetzelfde op: ‘We zijn terughoudend met schriftelijke vragen, maar het college is wel direct benaderbaar als we vragen hebben. Zo hebben wij aandacht gevraagd voor de situatie rondom dak- en thuislozen. Die zijn nu opgevangen in een leegstaand schoolgebouw.’ Wel wil zijn fractie zo snel mogelijk een armoederegisseur aanstellen. ‘Die motie hadden we al een tijdje liggen, maar was nog niet ingediend. Omdat je ziet hoeveel mensen financieel in de problemen komen, is het juist nu van belang om zo’n regisseur in te zetten.’
De PvdA in Maastricht hield een inzamelingsactie voor laptops, iPads en computermuizen voor kinderen die deze apparaten niet hadden. ‘Van tevoren hebben we daar echt wel even mee gezeten,’ vertelt fractievoorzitter Manon Fokke. ‘We wilden ons absoluut niet profileren als PvdA, maar vonden het écht nodig dat dit gebeurde. Kinderen zonder laptop en iPad konden wel aanspraak maken op een leenapparaat, maar wij vonden dat eigenlijk heel vervelend voor hen. Hebben ze eindelijk een computer, moeten ze ‘m straks weer inleveren. Hoe wrang is dat? Uiteindelijk zijn we met de actie doorgegaan, omdat we in een gat sprongen dat ontstond.’
Uitstel of niet
In Assen en Apeldoorn bekijken ze goed wat er door móet gaan en wat nog even kan blijven liggen. Zo gaat de PvdA in Assen vragen om de behandeling van het herstelplan voor de gemeente uit te stellen. In Apeldoorn wordt geen voorjaarsnota gepresenteerd, maar alleen de grote beleidslijnen. ‘Het heeft ook weinig nut om de nota nu te behandelen, omdat de gevolgen van corona niet te voorspellen zijn,’ zegt Stam.
Ook in Nijmegen voert de raad de discussie over het aanhouden van de voorjaarsnota. Fractievoorzitter Ammar Selman: ‘We hebben dat vorig jaar ook gedaan en het is voor ons zeker een optie. Het geeft alleen wel een enorme druk op het ambtelijk apparaat, en die hebben het nu al heel druk met corona. Maar het is wel van belang om richting te geven aan het college voor de najaarsbegroting.’
Stam: Het heeft weinig zin om nu voorjaarsnota te behandelen
In Maastricht moet ondertussen € 11 miljoen bezuinigd worden, zegt Fokke. ‘Dat we nu via de noodwet digitaal kunnen vergaderen, is echt een noodmiddel. Dat moet je alleen doen, als iets echt niet zonder besluitvorming door kan gaan. Voor dat bezuinigingsplan geldt het tegenovergestelde. Daar moet je wat mij betreft echt de stad bij betrekken. Er wordt bijvoorbeeld bezuinigd op een festival, dat al sinds 1983 wordt gehouden in de stad: daar hebben mensen écht wel een mening over.’
In theorie kan de burger digitaal inspreken, zegt Fokke. ‘Maar niet iedereen is digitaal even handig. Dus als je die bezuinigingsronde nu doorvoert, ontneem je veel mensen de kans om mee te doen. Uiteindelijk gaat het om de stad die je wil zijn. Wil je mensen meer betrekken bij de politiek en neem je inspraak serieus?’
Online vergaderen
Het online vergaderen bevalt dan ook lang niet iedereen. ‘Het is zielloos,’ vindt Selman. ‘Het politieke debat draait om de kracht van argumenten en elkaar in de ogen te kijken. Dat lukt nu niet. Het is heel anders dan face-to-face vergaderen. Debatteren gebeurt eigenlijk niet. Je houdt je eigen bijdrage en krijgt hoogstens een tot twee vragen.’
Ook Vorselman is allesbehalve tevreden. ‘Ik mis de non-verbale communicatie, doordat je iedereen in kleine hokjes op een beeldscherm ziet staan. Je merkt dat de nuance snel zoekraakt. Bij de consulterende vergadering over het financiële herstelplan van Assen ging het nog best goed. Er werd aardig gedebatteerd. Maar bij de eerste besluitvormende raadsvergadering ging het helemaal mis. Er werd zo negen ton voor een regiovisie beschikbaar gesteld. Zonder debat. Dat was in een gewone vergadering niet gebeurd. Na het debat appte ik aan mijn collega’s dat ik dat “hoogst onbevredigend” vind, maar toen was het kwaad al geschied.’
Fokke: Raadsinformatiebrieven zijn de democratische dood in de pot
Fokke vindt het daarom belangrijk dat fracties zelf steeds kritisch blijven op wat er wordt besproken in de raden. Fokke: ‘En als het raadsinformatiebrieven regent, moet je helemaal op de rem gaan staan. Want dat is wat mij betreft de democratische dood in de pot. Als raad moet je staan voor je zaak, en weten waar je wel en niet over gaat.’
Minder profileringsdrang
Jezelf politiek profileren vindt Selman dan weer minder belangrijk. ‘Mensen zitten daar nu niet op te wachten. We moeten de verantwoordelijkheid nemen om in deze situatie de verschillen niet te vergroten, en om oppositie te voeren om de oppositie. Het gaat om vertrouwen uitstralen. Daarom delen wij als PvdA online ook de goede maatregelen die worden genomen door ons college. Uiteraard laat je daarmee je gezicht zien, maar veel belangrijker is dat het bereik ervan groter wordt.’
Selman: Mensen zitten er niet op te wachten dat we ons als PvdA profileren
Ook Fokke vindt dat je geen ‘Haags Bokitogedrag’ moet vertonen. ‘Bij ons werd het Heuvelland dichtgegooid tijdens de Pasen. Is het dan echt opportuun voor mij om daar vragen over te stellen? Nee, dat lijkt me niet. Stel vragen over de belangrijke zaken die mensen direct raken, zoals waarom mensen tijdens corona geen huishoudelijke hulp krijgen, terwijl dat wel echt nodig is. Solidariteit moet nu meer dan ooit de kurk zijn van de samenleving.’
Tegelijkertijd signaleren ze alle vier dat het kritisch blijven volgen van de coalitie belangrijk is. ‘We blijven een controlerende rol houden,’ meent Stam. ‘Zeker in de nabije toekomst als er gesproken wordt over begrotingen en maatregelen die genomen moeten worden om de lokale economie weer uit het slop te trekken.’
Bijschrift afbeelding: Manon Fokke aan het woord tijdens een raadsvergadering voor de coronacris
Afbeelding: Jan Pierre Geussens | Hollandse Hoogte
