Terwijl het aantal werklozen onder jongeren langzaam een klein beetje afneemt, profiteren werkloze ouderen niet of nauwelijks mee van de aantrekkende economie. Ruim veertig procent van de langdurig werklozen in 50-plusser. Het imago van de oudere werknemer helpt niet mee. Zo zouden ze vaker ziek zijn en minder hard werken. Wat doen PvdA’ers in gemeenten en provincie om deze groep werknemers weer aan het werk te helpen? Lokaal Bestuur vroeg het aan Piet Wanrooij (Statenlid Gelderland), Taco Kuiper (wethouder Zoetermeer) en Tweede Kamerlid Roos Vermeij.
In de bestuursperiode 2011-2015 werd er door de provincie Gelderland meer dan 10 miljoen euro geïnvesteerd in de regionale arbeidsmarkt. Gelderland steekt niet als enige provincie miljoenen euro’s in het wegnemen van knelpunten op de arbeidsmarkt. ‘En dat blijft voorlopig ook nog nodig’, zegt PvdA-Statenlid Piet Wanrooij. Het geld wordt, vanzelfsprekend, niet alleen ingezet voor ouderen zonder baan. Ook jongeren blijven bijvoorbeeld een kwetsbare groep.
In een motie vroeg de PvdA eind vorig jaar aan Gedeputeerde Staten om nog eens 2,5 miljoen euro uit te trekken, specifiek voor het vergroten van de kansen voor de werkloze 45-plussers. ‘Omdat dit aan het einde van de bestuursperiode was, werd dit uiteindelijk 500.000 euro’, zegt Wanrooij. ‘De resterende 2 miljoen is zogezegd even geparkeerd. Na de verkiezingen van afgelopen maart zou daar een bestemming voor komen. Er wordt nu gewerkt aan nieuwe projecten, onder andere gericht op mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt, maar ook voor de doelgroep 45+.’
Gelderland moet inzetten op werk, werk, werk
Elke baan is er één
Wanrooij: ‘In de afgelopen jaren hebben we al de nodige 45-plussers aan werk geholpen of ervoor gezorgd dat ze hun werk konden blijven doen.’ Hij geeft twee voorbeelden. ‘Dankzij een subsidie van de provincie zijn oudere werknemers in de papierindustrie in Eerbeek bijgeschoold, waardoor ze hun baan behielden. Een ander voorbeeld: een ondernemer in Gelderland heeft een zogenaamde CNC-bank ontwikkeld, dat is een machine voor metaalbewerking. Door inzet van de provincie worden er nu mensen opgeleiddie de machine kunnen bedienen én kunnen zorgen voor onderhoud en reparatie. Met iedere bank die bij een bedrijf geplaatst wordt, wordt er dus ook een omgeschoolde werknemer geleverd. Onder die mensen zitten ook oudere werknemers, die nu weer een nieuw perspectief hebben. Ik weet niet hoeveel CNC-banken er jaarlijks worden geproduceerd, maar elke baan is er één.’
Tijdens rondetafelgesprekken worden in Gelderland lopende en nieuwe projecten besproken. ‘De laatste keer zijn we tot de conclusie gekomen dat we projecten die goed zijn, verder willen uitwerken en uitbreiden. We hoeven niet per se steeds iets nieuws te bedenken. Beter drie projecten die goed lopen dan twaalf die maar voor 50 procent werken.’
Fietsenmakers
Gelderland investeert dus vele miljoenen in de arbeidsmarkt en de regionale economie. Rendeert dat geld? Wanrooij: ‘De afgelopen jaren hebben die investeringen vijfhonderd tot duizend nieuwe arbeidsplaatsen opgeleverd. Ik weet niet hoeveel 45-plussers hierdoor weer een baan hebben, maar het gaat sowieso om een behoorlijk aantal.’ De provincie Gelderland investeert daarnaast in het aantrekkelijker maken van bedrijfsterreinen en de inrichting van bedrijfsverzamelgebouwen, zoals Novio Tech Campus Nijmegen. ‘Dit moet op termijn voor nieuwe bedrijvigheid zorgen. Als PvdA vinden we dat we hiermee door moeten gaan. Gelderland moet inzetten op werk, werk, werk. Momenteel zitten we te denken aan een omscholing tot fietsenmaker. Er zijn steeds minder fietsenmakers, terwijl er meer en meer fietsen komen. Met de opkomst van de e-bike zal de vraag naar technisch goed opgeleid personeel alleen maar toenemen. Werkloze technici zou je hiervoor kunnen rekruteren, vooral ook 45-plussers. De BOVAG is zeer geïnteresseerd in dit plan.’
In 2014 was Zoetermeer voor het vierde achtereenvolgende jaar de gemeente met de hoogste uitstroom uit de bijstand (onder gemeenten met meer dan honderdduizend inwoners). Taco Kuiper is PvdA-wethouder Sociale Zaken/Werk en Inkomen. Wat is het geheim van Zoetermeer? ‘Nou, geheim is een groot woord. We zijn als een van de eerste gemeenten gestart met een organisatie die de uitstroom uit de bijstand bevordert. Daardoor hebben we een voorsprong. We hebben de afgelopen jaren goede contacten met bedrijven en instellingen opgebouwd waardoor we nu adequaat kunnen handelen. Je moet je wel bedenken dat je tijd nodig hebt om een goede relatie én vertrouwen op te bouwen met werkgevers.’
Matchmakers
Zoetermeer levert maatwerk voor elke werkzoekende. ‘We kijken daarbij voornamelijk naar de talenten van de mensen. Vervolgens kijken we of er werk is dat hierop aansluit. Daar zetten we heel sterk op in. En geloof me: een goede beoordeling van talenten en het koppelen van die talenten aan werk is vakmanschap. Juist dat maatwerk is heel belangrijk. One suit fits all werkt niet in de bijstand.’
Zoetermeer werkt met klantmanagers voor de bijstandsgerechtigden, met matchmakers die talenten koppelen aan werk en met accountmanagers die contacten onderhouden met werkgevers. Een systeem dat werkt, volgens Kuiper, ook voor 50-plussers. ‘Van de totale uitstroom naar werk bestond in 2014 21 procent uit 50-plussers. Dat viel mij niet tegen. In de bijstand hanteren we verschillende leeftijdscategorieën: jonger dan 27 jaar, 27 tot 40 jaar, 40 tot 50 jaar en 50 tot 65 jaar. Als je kijkt naar de percentages bijstandsgerechtigden in die groepen, dan liggen die nagenoeg gelijk. De 50-plussers springen er beslist niet negatief uit.’
Een goede beoordeling van talenten en het koppelen van die talenten aan werk is vakmanschap
Obstakels
De werkzoekende 50-plussers vormen geen probleemgroep, meent Kuiper. Motivatie, deskundigheid en ervaring genoeg onder deze mensen. ‘Ik denk dat er andere obstakels zijn waardoor zij moeilijk aan het werk komen, zegt hij. ‘Als de werkgever een cao-loon moet betalen, zijn het natuurlijk relatief dure werknemers. Dan kiest die werkgever in het algemeen liever voor een jongere werknemer. En ten tweede is er het vermeende hoge ziekteverzuim. Die obstakels zou je weg moeten nemen. In het geval van de cao ligt dat natuurlijk moeilijk, al denk ik dat veel werkloze 50-plussers een baan zo belangrijk vinden dat ze best genoegen willen nemen met een lager salaris dan de cao voorschrijft. En wat betreft die maximaal twee jaar doorbetaling van ziekte: je zou daarvan misschien een collectieve regeling moeten maken. Al loop je dan weer de kans dat werkgevers werknemers gemakkelijk met ziekteverlof sturen. Dat soort misbruik zou je moeten uitsluiten.’
Arbeidsfit
Binnen vijf minuten na het interview belt Kuiper terug: ‘Ik ben nog iets moois vergeten te benoemen. In Zoetermeer kwam een groep 50-plussers met een WW-uitkering met een plan bij ons: Arbeidsfit door Adoptie. Het kwam er op neer dat ze met behoud van hun WW-uitkering één of meerdere dagen per week aan de slag wilden in bedrijven of instellingen zonder dat er sprake zou zijn van verdringing van werkgelegenheid. Als gemeente hebben we dit plan omarmd en het loopt nu, want het UWV is ook akkoord gegaan. De groep blijft op deze manier dus arbeidsfit en kan nieuwe contacten leggen. Ik ben nieuwsgierig waar dit toe leidt.’
Hoe kijkt de PvdA-fractie in de Tweede Kamer aan tegen de werkloosheid onder ouderen? En vooral, gaat ze er iets aan doen? Tweede-Kamerlid Roos Vermeij: ,’We zijn natuurlijk blij dat de economie aantrekt, maar maken ons grote zorgen over de te hoge werkloosheid. En we hebben een specifiek probleem met mensen die ouder zijn dan 50 en hun baan verliezen. Ze vinden moeilijker weer werk en dat is meer dan zonde. Dat probleem is helemaal groot als je boven de 60 je werk kwijtraakt. We proberen er van alles aan te doen: Actieplan 50+, mobiliteitsbonussen voor werkgevers die 50-plussers aannemen, no risk polissen voor ziekte, omscholing makkelijker maken… Maar het is niet genoeg, er is meer nodig.’
Kritiek
Economen hebben kritiek op het beleid van minister Asscher, bijvoorbeeld als het gaat om het verhogen van de leeftijd voor de loonkostensubsidie naar 55+. ‘De mobiliteitsbonus werkte voorheen eigenlijk niet goed, zeker niet voor kleine werkgevers. Dat hebben we opgelost zodat werkgevers, ook met minder werknemers, zonder veel rompslomp deze bonus krijgen als zij iemand boven de 55 in dienst nemen. Dat is bovendien de leeftijd waar we de meeste problemen zien met het vinden van werk.’
Minder flexibel? Vaker ziek? Duurder? Het is echt niet waar!
Cultuuromslag
Volgens Vermeij is het een misvatting dat 50-plussers nogal duur zijn en vaker ziek: ‘Onderzoek toont aan dat 50-plussers juist minder vaak ziek zijn dan jongeren. Maar eenmaal ziek, zijn ze wel langer ziek. Toch is er meer aan de hand. Er moet een cultuuromslag plaatsvinden bij werkgevers, die overigens zelf vaak 50-plussers zijn, en personeelsafdelingen. Minder flexibel? Vaker ziek? Duurder? Het is echt niet waar!’
In eigen boezem
Kuiper bepleit een collectieve regeling als het gaat om doorbetaling bij ziekte. Een goed idee? ‘Voor werkgevers met minder dan tien werknemers zijn we zo’n regeling aan het uitwerken. Je hebt dan al 80 procent van de werkgevers te pakken.’
Vermeij vindt overigens dat de rijksoverheid, de provincies en de gemeenten ook de hand in eigen boezem moeten steken als het gaat om werkloze 50-plussers aan werk te helpen: ‘De overheden moeten zelf het goede voorbeeld geven en dat is zeker nog niet overal het geval.’
Afbeelding: Hollandse Hoogte
