De digitale lokale democratie komt met horten en stoten op gang en wordt in sommige gemeenten alweer bij het grofvuil gezet. Wat vooral opvalt, zijn de grote verschillen per gemeente. Bij de ene is digitaal debat nauwelijks mogelijk en mogen zelfs geen moties worden ingediend, bij de ander kan dat allemaal wel en wordt zelfs ingesproken door burgers.
‘Het is allemaal super gestructureerd, maar het politieke debat is dood zo’
Stefanie Solleveld
Raadslid in Vlaardingen
Hoe vergaderen jullie in Vlaardingen in coronatijd?
‘In het begin hadden we afgesproken geen politiek te bedrijven, zodat burgemeester en wethouders zich konden focussen op de crisisaanpak. We wilden de bestaande ruzies, die hier vaak zijn, niet uitvergroten. Maar je ziet dat het inmiddels begint te schuiven.’
Zijn er wel gewoon vergaderingen?
‘Er zijn nog geen commissievergaderingen geweest, wel twee raadsvergaderingen. Daarbij zouden alleen hamerstukken behandeld worden, maar dan blijkt ineens dat er toch grote onderwerpen op de agenda staan.’
Wordt daar dan wel gewoon over gedebatteerd?
‘Nee. Als je van een hamerstuk een bespreekpunt wilt maken, mag je één voor één je inbreng doen, maar daarna mag je niet meer op een ander reageren. Je mag alleen een verduidelijkende vraag stellen in de chat. Er is ook geen inspraak van burgers. Het is allemaal super gestructureerd, maar het politieke debat is dood zo.’
Zijn jullie daar niet boos over?
‘Zeker wel. Daarom hebben we als oppositie afgesproken dit bij het presidium aan de kaak te stellen. Let wel: we staan als gemeente onder verscherpt toezicht bij de provincie. Voor 31 maart moest er eigenlijk een herstelplan voor de begroting komen. We hadden besloten dat vanwege corona niet te doen, maar kregen van de provincie ineens uitstel tot 24 april. Een dag daarvoor werd het snel in elkaar gezette herstelplan er tijdens de digitale vergadering zonder enig debat doorheen gejast. Gelukkig schoot de provincie dat plan meteen af.’
Inhoudelijk dus een drama, en technisch?
‘Niet veel beter. Mijn ouders en journalisten keken mee. De verbinding viel telkens weg, het geluid was slecht en er kwamen mensen in beeld, die helemaal niet aan het woord waren. Toch weigerden de griffier en voorzitter de vergadering te schorsen. Ik vind dat echt van de zotte.’
Snel maar weer fysiek vergaderen dus?
‘Liever niet, ik zit zelf in de kwetsbare groep. Maar ik heb nu net een uitnodiging gehad voor het presidium over de vraag of we weer fysiek kunnen gaan vergaderen, dus het zou zo maar kunnen. ’
Vergeleken met andere gemeenten gaat het in Heerenveen heel soepel
Jan Julius Buwalda
Raadslid in Heerenveen
In hoeverre wijken in Heerenveen de digitale vergaderingen af van de reguliere?
‘We hebben afgesproken dat we technische vragen niet tijdens de vergadering zouden stellen, maar vooraf. En dat we tijdens de vergaderingen echt bij de kern zouden blijven.’
Lukte dat?
‘Ja, de eerste online raadsvergadering was korter dan normaal. Dat komt door de duidelijke afspraken die gemaakt zijn, maar misschien denken mensen bij een digitaal debat sneller: “Laat maar waaien”. Soms ook, omdat ze nog niet precies weten hoe een interruptie technisch werkt. Dat is natuurlijk een minpunt, net als het elkaar niet in de ogen kunnen kijken. Dat non-verbale kunnen benadrukken wat je wilt zeggen, mis ik wel.’
Levert digitaal vergaderen daardoor ook andere besluiten op?
‘Ik denk het wel, maar dat is lastig hard te maken.’
Kunnen burgers inspreken bij de vergadering?
‘Gelukkig wel. Ze krijgen een speciale inlogcode, waarmee ze direct aan het begin kunnen inspreken. Daarna worden ze gevraagd de vergadering te verlaten en kunnen ze via de normale kanalen nog steeds live meekijken, zoals dat altijd al kon.’
Denk je dat jullie de uitzondering zijn met dit relatief soepel lopende proces?
‘Je ziet wel dat in sommige gemeenten niet ingesproken kan worden, geen schriftelijke vragen kunnen ingediend of dat er nog niet eens vergaderd wordt. Dat is geen goede zaak. De crisis is al heftig genoeg.’
Tien uur naar een computerscherm turen is vrij vermoeiend
Aukelien Jellema
Statenlid in Noord-Holland
Zijn er al Staten- en commissievergaderingen geweest sinds de start van de crisis?
‘Ik heb er van beide één gehad. De commissievergadering lukte prima binnen de tijd, maar de Statenvergadering liep uit, dus er komt een vervolg.’
Welk gevoel heb je eraan over gehouden?
‘Na de eerste commissievergadering bleef ik zitten met het idee, dat ik mezelf er niet in kon leggen. Ik communiceer nogal fysiek, met handen en gebaren. Als je nu iets wilt aandikken, moet je dat met je stem doen. Dat is toch heel anders. Er wordt voortdurend gezegd: “Houd je bijdrage kort.” Het wordt feitelijk ontmoedigd om interrupties te plegen en dat slaat het hele debat een beetje dood.’
Zijn er ook andere procedurele regels dan normaal?
‘Ja, het is omslachtiger. Fractievoorzitters geven een stemindicatie van hun fractie. Later komen er dan formulieren per post en daar moet je dan individueel op aangeven wat je per motie wilt stemmen.’
Ben je tevreden met de wijze waarop er nu wordt vergaderd?
‘Het gaat toch wat trager allemaal. Sound- en beeldchecks kosten veel tijd. En we konden dus niet de hele vergadering afwerken, terwijl we daar toch al een uur of tien mee bezig waren. Fysiek in een zaal zitten, levert ook hele andere prikkels op. Dan blijf je vanzelf wel opletten. Achter een scherm is dat toch wat lastiger en intensiever.’
Je wilt dus het liefste zo snel mogelijk weer gewoon op het provinciehuis vergaderen?
‘Heel graag!’
De laatste raadsvergadering was hier op 13 februari
Arianne Ripmeester
Raadslid in Ridderkerk
Klopt het dat jullie nog geen raadsvergadering hebben gehad?
‘Ja. De laatste raadsvergadering hier was op 13 februari. De eerste zal weer plaatsvinden op 11 juni.’
En commissievergaderingen?
‘Op 14 mei vond pas de eerste digitale commissievergadering plaats, waarin vragen over corona mondeling werden beantwoord. Die vragen moesten vooraf ingediend zijn. Het reglement van orde stelt echter dat schriftelijke vragen ook schriftelijk moeten worden afgedaan, dus daar wachten we nog op. Vóór die vergadering werden eerdere coronagerelateerde schriftelijke vragen überhaupt niet beantwoord.’
Waarom niet?
‘Omdat de ambtelijke organisatie te zwaar belast was. Maar als raadslid moet je natuurlijk wel vragen kunnen blijven stellen. Het staat niet voor niets in de Gemeentewet.’
Hoe beviel die vergadering van 14 mei?
‘Het was een volledig gescript overleg. We konden van tevoren maximaal 5 vragen indienen en debat was niet mogelijk. Het college kreeg de eerste twintig minuten het woord, daarna mocht elk van de elf partijen vragen stellen. Daar kregen we per partij negen minuten voor. In die tijd moesten vraag én antwoord dan afgedaan zijn. Je mocht niet op elkaar reageren.’
Wordt een echt debat op 11 juni wel gewoon mogelijk?
‘Dat wordt nog besproken in het presidium. Er staan veel ingrijpende onderwerpen op de agenda, zoals besluiten over onderwerpen waar miljoenen mee gemoeid zijn. Juist nu is een zorgvuldige besluitvorming met alle 29 raadsleden en publieke inbreng essentieel. Daarom lijkt mij het onwenselijk om de raad terug te brengen tot alleen de elf fractievoorzitters. Ieder raadslid zal aan het woord moeten kunnen komen. En het publiek moet met een link voor de vergadering worden uitgenodigd.’
Maar voorlopig lijkt dat nog ver weg?
‘Helaas wel. De omschakeling naar digitaal werken verloopt hier moeizaam, terwijl de raad juist tijdens een crisis erg belangrijk is. Zonder debat geen lokale democratie, dus dat moet zo snel mogelijk weer op gang komen.’
Afbeelding: Marcel Jurian de Jong | Hollandse Hoogte
