Een beetje vreemd, maar wel lekker: de herindelingen in Eemsdelta

Het waren hele vreemde herindelingen. Nu is het altijd al de kunst om mensen te verleiden om tijdens tussentijdse verkiezingen naar de stembus te laten komen, maar op het moment dat iedere campagne-activiteit moet worden afgelast in verband met een mondiale pandemie en een gedeeltelijke lockdown werd het voor lijsttrekker Bé Schollema wel erg lastig. Lastig, maar niet onmogelijk.

Wat is de uitslag geworden?

‘We zijn de tweede partij geworden met vijf zetels. Dat had ik gehoopt, maar niet verwacht. Ik ben er heel trots op.’

Wat viel er op aan de uitslag?

‘We zijn natuurlijk echt al bezig met de nieuwe gemeente Eemsdelta, maar de uitslag in de oude gemeente Loppersum is voor de PvdA heel bijzonder. Bij meerdere stembureaus waren we de grootste. Toen ik in 2006 raadslid werd was dat misschien ook al zo, maar daarna zijn we alleen maar naar beneden gegaan. Oude tijden herleven en dat voelt heel erg goed.’

Wat betekent deze uitslag voor jullie? Zit collegedeelname er in?

‘Lokaal Belang is heel groot geworden, met 11 van de 29 zetels. Dat is bizar groot en het betekent dat ze een ruime keuze hebben aan partijen om een meerderheid mee te vormen. Ze zouden alleen aan ons genoeg hebben, maar het lijkt me onverstandig om met maar twee van de zeven partijen een coalitie te vormen. We moeten vijf en een half jaar verder en gaan een ingewikkelde tijd tegemoet. Ik hoop en heb het vermoeden dat wij onderdeel kunnen worden van een wat bredere coalitie.’

Lokaal Belang is met afstand de grootste geworden. Is dat omdat lokale issues een grote rol speelden?

‘Lokaal Belang is een fusie van drie oude lokale partijen, die het in alle drie de gemeenten bij de vorige verkiezingen ook erg goed hebben gedaan. Op hun lijst hadden ze vijftig mensen die allemaal stemmen binnen halen. Niet alleen de eerste vijf, maar echt alle vijftig. Ze zijn lokaal heel goed geworteld en dat hebben ze knap gedaan.’

Heeft de landelijke opinie over de PvdA een rol gespeeld in de uitslag?

‘Jazeker. Het effect van de vorige Tweede Kamerverkiezingen hoor je nog dagelijks. Veel mensen vonden die afstraffing te hard en spreken dat ook uit, ondanks dat ze vinden dat we in Den Haag dingen hebben gedaan waar ze het niet mee eens zijn. Maar die mensen hebben wel vertrouwen dat wij er lokaal voor hen zijn. En dan werkt het dubbelop: het gaat landelijk langzaamaan weer beter en lokaal laat je zien waar je voor staat en dat leidt tot winst.’

Denk je dat deze uitslag een voorbode is voor de Tweede Kamerverkiezingen volgend voorjaar?

‘Ik hoop het en denk het, maar ik weet het niet helemaal zeker. Er werd mij ook al toegeworpen dat het hier misschien wel een Schollema-effect was. Mijn vader, oud-burgemeester Meindert Schollema, is minder dan een jaar geleden overleden en hij was lokaal goed bekend. Ik heb zelf ook mijn best gedaan. Dus ik weet niet zeker of de kiezers die ik gewonnen heb straks landelijk ook PvdA stemmen. Maar, dat we ruim de tweede zijn geworden en met afstand best of the rest, dat heeft altijd een positief effect. Ik hoop dat het voor Lodewijk een mooie springplank kan zijn.’

De campagne was frustrerend, maar dat maakt de uitslag extra mooi

Je zou kunnen zeggen dat jullie een proeftuin waren voor verkiezingen in corona-tijd. Viel het mee of tegen?

‘In de campagne hebben we eigenlijk alleen tegenvallers gehad, de ene teleurstelling kwam na de andere. Iedere keer als we een nieuw campagneplan hadden bedacht, kwam er weer een corona persconferentie waardoor ook dat niet meer mocht. Dan is het wel heel knap en heel bijzonder dat er toch een hoge opkomst was. Die was 44,12% over de hele nieuwe gemeente. In Loppersum waren er stembureaus die de ouderwetse 60% opkomst haalden, zoals bij eerdere reguliere gemeenteraadsverkiezingen. Het was wel frustrerend, dat je bijna verplicht op je handen moest zitten en geen campagne kon en mocht voeren.’

Waarom was de opkomst toch hoger dan verwacht?

‘De media-aandacht, zowel landelijk als lokaal, heeft daar zeker aan bijgedragen. Normaal gesproken is bij herindelingen de media-aandacht veel minder. We zijn heel lang angstig geweest over een veel te lage opkomst en een veel te laag mandaat. Dat is gelukkig goed gekomen.’

Hoe hebben jullie dan toch de kiezers bereikt?

‘Alle mensen op de lijst hebben tussen de 150 en 500 persoonlijke brieven rondgebracht. Daarnaast hebben we de sociale en traditionele media zo goed mogelijk benut: we hebben lokale kranten gebruikt voor advertenties, op radio Noord hadden we een spotje van Lodewijk Asscher. En ik durf wel te zeggen,  dat ik de afgelopen zes jaar ontzettend veel gesprekken met heel veel mensen heb gevoerd. Dat hoor je nu terug. Er heeft een hele brede dwarsdoorsnede van de gemeenschap zijn steun betuigd aan de PvdA. De oude gemeente Loppersum is bijvoorbeeld echt een protestants-christelijke gemeente. Als je dan in een aantal stembureaus met redelijke afstand de grootste wordt, dan zegt dat wel iets over de Partij van de Arbeid hier en misschien ook wel over mij als bestuurder.’

Hoe verklaar je dat?

‘Ik hoop dat mensen de afgelopen periode hebben gemerkt dat het altijd om hun ging en niet om mij of de gemeente. Mijn adagium is al jaren, dat de inwoners met elkaar veel beter weten hoe het eigenlijk zou moeten dan het ambtelijk apparaat en de bestuurders. Niet ingewikkeld doen, geen moeilijke beleidsvragen, niet komen vertellen wat je er zelf van vindt, maar oprecht luisteren, er wat mee doen en soms een half jaar of een jaar later de terugkoppeling kunnen geven, dat er ook iets is gebeurd. Je moet altijd een lange adem hebben.’

Waar gaat het in die gesprekken met bewoners dan over?

‘In principe over alle thema’s. Helaas draait het bij ons heel vaak om gaswinning en de gevolgen daarvan. Het heeft allemaal wel met vormen van bestaanszekerheid te maken. Of het nu gaat om inkomen, je huis, je leefomgeving of je school. Over bijvoorbeeld de scholenbouw ben ik met veel ouders en kinderen in gesprek gegaan, om hen te vragen hoe ze willen dat het er uit komt te zien. Het is dan heel mooi als dat uiteindelijk vaak ook lukt.’

Uitslagen herindelingen op een rij

Eemsdelta (samenvoeging Appingedam, Delfzijl en Loppersum), opkomst 44,12%

Herindelingen Noord-Brabant

De gemeente Haaren houdt op te bestaan en wordt verdeeld onder Vught, Oisterwijk, Boxtel en Tilburg. In de laatste gemeente waren geen verkiezingen. Het aantal inwoners en oppervlak dat Tilburg erbij krijgt is dusdanig klein dat verkiezingen niet nodig waren.

Vught, opkomst 51%

Oisterwijk, opkomst 45%

Boxtel, opkomst 47%

Afbeelding: Anjo de Haan | ANP