Een aantal gemeenten heeft een lokaal mediafonds. Karin Bijl, wethouder in Ede, is momenteel bezig met het opzetten van zo’n mediafonds. Onder meer Arnhem en Amersfoort werken er al langer mee.
Mediafondsen worden vaak in het leven geroepen ter verbetering van lokale en regionale journalistieke producties. Productiemakers kunnen aanvragen indienen die een onafhankelijke commissie vervolgens keurt. Dat doet zij op basis van bepaalde criteria zoals maatschappelijke relevantie en het belang voor de inwoners in haar gebied.
In Ede staan lokale media onder druk. Twee lokale kranten zijn samengevoegd tot een krant terwijl de vraag naar lokale (nieuwe) media onverminderd bleef bestaan. De raad diende daarom een motie in die werd aangenomen. Met een incidentele 70.000 euro kreeg Bijl begin dit jaar de opdracht de pilot van het mediafonds op te zetten. Zij hoeft het wiel niet helemaal opnieuw uit te vinden.
Amersfoort
In Amersfoort bijvoorbeeld is zo’n vijftien jaar geleden een mediafonds in het leven geroepen. Daar is zo’n 30 tot 40 duizend euro per jaar te besteden. Het geld wordt in twee rondes verdeeld. De eerste periode loopt tot het begin van het voorjaar, de tweede ronde tot het begin van het najaar. De aanvragen worden beoordeeld door de commissie Brede Adviesgroep Cultureel Klimaat (BACK).
Rob Smulders, raadslid in de gemeente Amersfoort vindt het niet gek dat dit fonds in zijn stad bestaat. ‘Amersfoort staat bekend om haar vele organisaties en evenementen. Daaraan zie je wel dat er een sfeer is om dit soort dingen naar boven te tillen.’
Behoefte
Hoewel de mediavoorziening in Arnhem niet sterk onder druk staat, grote media platformen als De Gelderlander en Omroep Gelderland hebben een stevige basis, ontstond er wel een behoefte naar bijzondere journalistiek. Arnhem kent daardoor sinds 2021 een mediafonds. De gemeente wil zo meer ruimte creëren voor nieuwe initiatiefnemers.
In de eerste periode bestond het Arnhemse fonds slechts uit incidenteel geld. Tijdens de coalitievorming in 2022 met onder meer de PvdA is besloten dat het mediafonds structureel zou worden gedekt.
Giovanni Visser, fractievoorzitter in Arnhem: ‘We constateerden dat het mediafonds een duidelijke meerwaarde is voor Arnhem en dat het daarom een vanzelfsprekendheid moest worden. Het fonds is een aanvulling op het journalistieke aanbod in Arnhem.’
’Het laatste wat we willen is dat we als bestuur gaan beoordelen wat journalistiek gezien goed is.’
Karin Bijl
In Ede ligt het concept voor de subsidieregeling inmiddels intern voor. Bijl: ‘Het laatste wat we willen is dat we als bestuur gaan beoordelen wat journalistiek gezien goed is. Een onafhankelijke commissie past binnen die regeling. Zo zorg je ervoor dat juist die onafhankelijkheid die binnen de journalistiek een belangrijk gegeven is ook geborgd blijft.’
Visser vult aan: ‘Het geld voor het mediafonds in Arnhem is afkomstig van de gemeente, maar die heeft geen enkele zeggenschap over de inhoud van het werk. De aanvragen worden goedgekeurd door een stichting die bestaat uit mensen uit het vak, van binnen en buiten Arnhem. Het mediafonds is bij uitstek onafhankelijk en oordeelt niet over de inhoud. Zo voorkom je ook dat de journalistiek wordt gefinancierd vanuit sponsoren die misschien ook hun eigen agenda hebben.”
Onderzoeksjournalistiek
Er was ook een aantal zaken waar Bijl tegen aanliep. ‘Kiezen wat de insteek ging zijn van het mediafonds was best lastig,’ vertelt de Edese wethouder. ‘Je kunt voor zoveel invalshoeken kiezen. Uiteindelijk hebben we ervoor gekozen onderzoeksjournalistiek te ondersteunen.’
Ook is het lastig om onderscheid te maken in wíe je gaat ondersteunen. ‘Het mooie van een mediafonds is dat je mensen die journalistiek bedrijven echt kan ondersteunen. Wat het ingewikkelder maakt, is dat er ook commerciële partijen werkzaam zijn in het veld. Zij voeren ook redactie, maar kijken meer naar welke artikelen populair zijn. Zij gaan vaker uit van verkoopcijfers.’
‘Talk of the town’
Er is in elk geval genoeg inspiratie op te doen: ‘We hebben gesproken met onder meer de afdeling journalistiek van de Christelijke Hogeschool Ede. Mijn ambtenaren hebben volgens mij ook contact gehad met ambtenaren in Arnhem en Amersfoort.’
In Amersfoort en Arnhem zijn ze te spreken over hun lokale mediafonds. Smulders: ‘Het is wel de talk of the town. Als er initiatieven worden gehonoreerd door het fonds, dan worden deze vaak ook vertoond in bijvoorbeeld restaurants en theaters. Je ziet dat de vlek van vraag naar dit soort avonden groter wordt. Mensen voelen zich verbonden met hun woonplaats. En het stimuleert de stad enorm om mee te doen aan een sociaal-cultureel klimaat.’
Ook in Arnhem zijn ze tevreden over het fonds: ‘Er is tot nu toe een divers aantal producties gehonoreerd,’ zegt Visser. Hij doet een greep uit de vele ingewilligde aanvragen: ‘Zo werd er een reeks van zeven artikelen gepubliceerd in het nieuwsblog van de Arnhemsche Courant over de wooncrisis in Arnhem, verscheen er een documentaire over dakloosheid in Arnhem. Er is journalistiek onderzoek gedaan naar een bepaalde wijk in Arnhem die als een artikelenreeks uitkwam en veel vragen opriep bij raadsleden. En er werd een documentaire gebracht over Theater Oostpool, een van de voornaamste theatergezelschappen van Nederland, en wederom, gevestigd in Arnhem.’
’Maatschappelijke relevantie is in deze wel een belangrijke.’
Karin Bijl
In Arnhem zijn de criteria duidelijk en is onder meer vastgelegd dat het onderwerp over ‘iets Arnhems’ moet gaan. Waar worden de aanvragen in Ede straks op beoordeeld? Bijl: ‘Maatschappelijke relevantie is in deze wel een belangrijke. Je ziet nu ook dat de samenleving erg is gepolariseerd. Dat helpt niet echt in het gesprek over hoe je maatschappelijke problemen oplost. Ik geloof dat goede journalistiek helpend kan zijn. Je wilt dat inwoners goed zijn geïnformeerd en dat zaken vanuit verschillende standpunten worden belicht. Andere criteria zijn bijvoorbeeld transparantie, een fijne, zakelijke partner, betrouwbaarheid. En het moet relevant zijn voor brede doelgroepen.’
Toekomst
Over de toekomst van het Amersfoortse mediafonds durft Smulders niet veel te zeggen, al ziet hij geen reden waarom de stekker er opeens zou worden uitgetrokken. ‘Er zijn nog voldoende initiatieven, de stad groeit. Er zijn nog genoeg mensen die deze tijdelijke steun van harte kunnen gebruiken om mooie dingen te maken.’
Visser maakt zich over het mediafonds in Arnhem ook geen zorgen. Er wordt nog steeds structureel budget voor vrijgemaakt waar geen kritiek op is. ‘Ik zal het wel mooi vinden als dit mediafonds een duwtje in de rug gaat zijn voor een pluriform Arnhems medialandschap. Je wilt uiteindelijk dat dit aanbod zo groot is dat ook mensen die zich niet actief bezighouden met verschillende media er toch mee in aanraking komen. Dat er alle ruimte is voor marketing, zolang deze niet commercieel is. Het blijven namelijk gratis publicaties.’
Waar Bijl op hoopt voor Ede? ‘Ik zal het mooi vinden als het fonds een blijvertje wordt. Dat we bestaand, maar ook nieuw talent kunnen ondersteunen. Dat er meer verdieping en kwaliteit komt en dat mensen het mediafonds echt gaan zien als een toevoeging tot de bestaande journalistiek.’
