Het voorstel voor een Klimaatwet dat Diederik Samsom en Jesse Klaver (Groen Links) onlangs presenteerden is niet alleen een mooi voorbeeld van hoe links progressieve partijen elkaar kunnen vinden, maar het is ook bittere noodzaak. ‘Wegkijken kan niet meer’, stond vorige week in de Volkskrant. Hoe vertalen gemeenten de wet door naar hun eigen situatie en welke concrete plannen liggen er al? Lokaal Bestuur sprak met twee fractievoorzitters, Marjolein Moorman (Amsterdam) en Marga Jonkman (Apeldoorn), en vroeg Diederik Samsom hoe hij de Klimaatwet in de gemeentelijke (en provinciale) praktijk ziet.
Als de twee fractievoorzitters het ergens over eens zijn, dan is het dat het voorstel voor de Klimaatwet een schot in de roos is. Toch verschilt hun kijk op de wet en de gevolgen daarvan voor hun gemeenten.
Aandacht voor klimaat hoort bij onze partij
‘Ik vind het in veel opzichten bijzonder dat dit voorstel er ligt’, zegt Marjolein. ‘Het vergt lef en visie. In de bijlage staat mooi verwoord dat je niet alleen doelstellingen voor de toekomst moet neerleggen maar dat je nu moet handelen. Bovendien hoort het bij onze partij. Het staat in onze beginselen. We zijn een partij die kijkt naar de toekomst; hoe maken we die toekomst zo mooi mogelijk voor iedereen. Klimaat is daar een belangrijk onderdeel van. Obama zegt het prachtig, “wij zijn de laatste generatie die er iets aan kan doen en de eerste generatie die de gevolgen ervan gaat merken”.’
Meewerken, maar het niet over ons heen laten komen
Marga vindt dat er met een Klimaatwet, zoals zo vaak, óver gemeenten wordt besloten. ‘De Klimaatwet is op zich een super initiatief en mooi concreet ook. Daar kunnen we stappen mee maken en onszelf op afrekenen. Als gemeente zeg ik, prima, daar doen we aan mee. Maar laten we dan vooral meewerken en het niet over ons heen krijgen. Apeldoorn heeft de afgelopen jaren een aantal financiële klappen moeten incasseren. Op dit moment komen we net bovendrijven. Toch heeft onze gemeente zich al een aantal taken gesteld, zoals de projecten Apeldoorn Energieneutraal in 2030 en Nul op de meter. Bovendien hebben we een eigen lokaal duurzaam energiebedrijf ‘de A’ die grootschalig zonne-energie opwekt door panelen te plaatsen op daken van bijvoorbeeld scholen en bedrijven. Ook hebben we onze dienstwagens vervangen. We zijn van dikke BMW’s naar Opel Ampera’s gegaan, die rijden op elektriciteit. Als gemeente moet je tenslotte het goede voorbeeld geven. Er gebeurt dus al heel veel in onze gemeente. Toch vind ik de wet goed. Het houdt je wakker. Stel dat er na ons een college komt dat zorg het belangrijkste vindt en de duurzaamheidsambities opzij wil zetten, dan kan dat met zo’n Klimaatwet volgens mij niet meer.’
Amsterdam loopt achter
‘Amsterdam loopt echt achter als het om klimaatdoelstellingen gaat’, zegt Marjolein. ‘De klimaatvoorstellen van het huidige college van D66, VVD en SP gaan in onze ogen in veel opzichten niet ver genoeg. Energieverbruik is daar een goed voorbeeld van. Nog maar 5% van het energieverbruik in Amsterdam is duurzaam. In de komende jaren moet daar 20 procent boven op komen, maar dat is wat ons betreft te beperkt. Dat komt namelijk neer op 6 procent terwijl de nationale doelstelling is vastgesteld op 14 procent in 2020.Datzelfde zie je ook bij afvalscheiding. Wat ons betreft mag het daarom veel ambitieuzer in Amsterdam. We hebben amendementen ingediend om de doelen scherper te maken en naar boven bij te stellen, maar die hebben het helaas niet gehaald. Onze fractie was onlangs in Stockholm en daar zie je dat het mogelijk is. In die stad wordt 70 procent van de energie duurzaam opgewekt. Bovendien hebben zij de doelstelling om in 2040 CO2 vrij te zijn.’
Doorvertaling
‘In Amsterdam zijn we inmiddels bezig om de Klimaatwet door te vertalen naar lokale doelen’, zegt Marjolein. ‘Ik heb in het CLB-netwerk van de G38 een bericht verstuurd waarvan ik hoop dat het navolging krijgt. Laten we in elk geval als grote steden ervoor zorgen dat we die Klimaatwet doorvertalen.’
Aan duurzaamheid hangt een prijskaartje
Marga is van mening dat je voorzichtig moet zijn met het centraal opleggen van klimaatdoelstellingen. ‘Centraal weet je niet altijd hoe je wetten decentraal uitpakken. Daarom is het belangrijk dat je, bijvoorbeeld in VNG-verband, samenwerkt met andere gemeenten. Wat betekent het voor ons als wij ons aan deze normen moeten houden? En hoe dan? Hou je dan ook nog geld over voor bijvoorbeeld de zorg? Duurzaamheid is hard nodig maar er hangt wel een prijskaartje aan. Daarover moet je het als gemeenten (en provincies) samen hebben.’
Slim aanpakken
Op welke punten kun je als gemeente concreet iets met de Klimaatwet? Marjolein: ‘Uitstoot, afvalinzameling en scheiding en schone energie. Wij zijn bijvoorbeeld aan het experimenteren met stadsverwarming. Daar zijn al veel huishoudens op aangesloten. Dat kun je duurzaam opwekken en dat kan uiteindelijk een hoop schelen. Wat mij betreft maak je drie belangrijke slagen: de punten uit de Klimaatwet zijn goed voor het milieu, goed voor de portemonnee en ze zorgen voor werkgelegenheid. Nee, het is niet gratis, maar als je het slim aanpakt kun je er ver mee komen. Je moet kijken wat er nu nodig is en daarvoor moeten we hard aan de bak.’
Keuzes maken voor de toekomst van onze kinderen
In zowel Apeldoorn als Amsterdam zijn ze enthousiast over de samenwerking met GroenLinks op het gebied van duurzaamheid. Ook de Partij van de Dieren heeft een groene agenda. ‘En D66 afficheert zich als groene partij, maar daar zien we hier in Amsterdam nog veel te weinig van’, zegt Marjolein. ‘Wat vaststaat is dat we nu toch echt keuzes moeten maken voor de toekomst van onze kinderen en daarvoor biedt deze wet meer dan voldoende handvatten.’
Om de Klimaatwet lokaal te agenderen is door het Centrum voor Lokaal Bestuur een klimaatverordening opgesteld. Deze klimaatverordening is te vinden op het CLB-Ledenplatform: http://www.lokaalbestuur.nl/mijn_clb/nieuws/nieuws_item/t/klimaatverordening Heb je hier nog geen account? Laat het ons dan weten via [email protected]
Gezamenlijk durven investeren in de toekomst
Net als Amsterdam zijn meer gemeenten bezig om de Klimaatwet door te vertalen naar lokale klimaatverorderingen. Hoe kijkt mede-initiatiefnemer van de Klimaatwet Diederik Samsom naar deze ontwikkeling? ‘Erg positief. Het doel van de Klimaatwet is een schone en groene toekomst. Dat kan niet zonder dat iedereen er aan meedoet. Overheden, bedrijven en huishoudens moeten gezamenlijk en met meer zekerheid durven investeren in de toekomst. Dat kan niet zonder dat er ook duidelijkheid komt over lokaal beleid.’
We staan aan de vooravond van een transportrevolutie
Wat moet er volgens hem in de klimaatplannen van gemeenten en provincies staan? ‘Dat laat ik graag aan gemeenten en provincies over. Het gaat erom dat we gezamenlijk onze uitstoot beperken. Dat kan via meer duurzame energie, via besparing, via regulering etcetra. Op lokaal niveau zijn er veel mogelijkheden op het gebied van transport. We staan denk ik aan de vooravond van een transportrevolutie. Het verkeer is landelijk nu nog verantwoordelijk voor 20 procent van alle CO2-uitstoot. Als je kijkt naar de uitstoot per gemeente loopt het aandeel op tot wel 50 procent. Daar valt dus enorme winst te behalen. En ik zie ook kansen. Gemeenten en provincies kunnen enorm veel betekenen als het gaat om het beschikbaar maken van laadpalen voor elektrische auto’s, reguleringen voor roetfilters, park&ride mogelijkheden enzovoort.’
Lokale klimaatplannen: transport, energiebesparing en omgaan met klimaatrisico’s
‘Ook bij energiebesparing in de bebouwde omgeving spelen lokale overheden een sleutelrol’, zegt Diederik. ‘Tenslotte spelen veel klimaatrisico’s vooral op het niveau van provincie en gemeente: wateroverlast, droogte en kwetsbaarheid van bijvoorbeeld infrastructuur en ICT. Gemeenten en provincies moeten voorop lopen als het gaat om het minder kwetsbaar maken van gemeenschappen en infrastructuur voor klimaatverandering. Deze drie onderdelen – transport, energiebesparing en omgaan met klimaatrisico’s – zullen denk ik dus een onderdeel kunnen uitmaken van de lokale klimaatplannen, maar ik laat de specifieke invulling graag aan de gemeenten en provincies zelf.’
Energiebesparing en groene innovaties leveren juist enorm veel op
Wordt er met de Klimaatwet weer over gemeenten besloten, zoals Marga Jonkman zegt? Diederik: ‘De klimaatwet legt geen regels op maar stelt een gezamenlijk en wettelijk verankerd doel: 95% CO2-reductie in 2050. Het is nu aan alle actoren in de samenleving – overheden, bedrijven, huishoudens, maatschappelijke organisaties – om te zorgen dat we dat doel bereiken. Daarbij leggen we niemand maatregelen op maar willen we juist van elkaar leren. Vooral ook omdat we zien dat er lokaal soms al veel sneller en slimmer tot maatregelen wordt gekomen dan in Den Haag. En de gedachte dat het allemaal geld moet kosten werp ik verre van me: energiebesparing en groene innovaties leveren juist enorm veel op.’
Klimaatprobleem te groot om met twee partijen te tackelen
De Klimaatwet is ontstaan uit een samenwerking met GroenLinks. Zoekt de PvdA ook actief naar samenwerking met andere partijen? Diederik: ‘Het klimaatprobleem is te groot om met twee partijen te tackelen. GroenLinks en de PvdA hebben elkaar inhoudelijk op dit dossier gevonden, maar wij willen de komende tijd met alle betrokken partijen om tafel om hun visie te horen op de Klimaatwet en op mogelijke verbeteringen. Niet alleen in Den Haag, maar in de hele samenleving.’
Afbeelding: Hollandse Hoogte
