Het was een mooi beeld afgelopen dinsdag: de drie linkse leiders samen op een podium. Hoopvol, helder en hoffelijk met een duidelijke, gedeelde boodschap. De tijd van rechtse politiek is voorbij. Geen cadeautjes meer voor de multinationals, maar echte oplossingen voor het lerarentekort, de woningnood, natuur en het klimaat.
Een mooi, inhoudelijk verhaal. Linkse samenwerking gaat niet over personen of partijen, maar over waar je elkaar kan vinden en vooral over wat je wil bereiken. Juist nu steeds meer mensen zich in de steek gelaten voelen en de tweedeling groeit, is het een mooi en belangrijk signaal. Een linkse vuist als uiting van solidariteit. Iets om voor te staan.
En misschien is het wel de opmaat naar meer. Een stembusakkoord, waarom niet? De linkse boodschap is actueler dan ooit. Het kabinet houdt € 3,4 miljard over, terwijl de samenleving in haar voegen kraakt, de lokale overheid tekort op tekort stapelt en de regering geen enkele crisis weet te beteugelen. Als dit zo blijft is het volstrekt logisch om geen enkele Haagse begroting goed te keuren.
Met dit kabinet kan je op je vingers natellen dat die crises nog wel even voortduren en er tot 2021 niets gebeurt. Een links stembusakkoord van hoe het wel zou moeten, is dan een aantrekkelijk alternatief. Politicologen pleiten al langer voor stembusakkoorden om de kiezer een duidelijker beeld te geven op de inzet in de formatie en coalitievorming. Niet alleen op links, maar ook op rechts. Met een links stembusakkoord kunnen we rechts uitdagen hetzelfde te doen en ook helderheid te geven over met wat en met wie ze de formatie van 2021 in willen ingaan.
Voor het CDA zal dat nog best een uitdaging zijn. Van te voren helderheid geven vraagt immers om koersvastheid en rolvastheid. In Brabant lijkt eerder het tegenovergestelde het geval. Nadat in het voorjaar van 2019 vol trots een coalitieakkoord van CDA, PvdA, VVD, GL en D66 werd gepresenteerd, trok de CDA-fractie – tot ongenoegen van de CDA-gedeputeerden – nog geen half jaar later alweer de stekker uit de coalitie. Met de stikstofproblematiek en boze boeren werd het de Brabantse christendemocraten toch wat te heet onder de voeten.
In plaats van een vaste koers aan te houden wordt er nu een uiterst rechts college van CDA, VVD en FvD gevormd. Het was nog even lastig om een vierde voor een meerderheid noodzakelijke partij te vinden. 50PLUS haakte na wat bedenkingen af, maar uiteindelijk bleek Lokaal Brabant bereid de benodigde zetel te leveren. Lokaal Brabant dat zichzelf als paraplu voor alle lokale partijen in de provincie ziet en vindt dat de landelijke partijen gevangen zitten in hun ‘Haagse’ denkwereld, vormt zonder problemen een coalitie met diezelfde landelijke partijen.
Nee, met dergelijke zwenkingen van een midden naar een uiterst rechtse coalitie haakt de kiezer snel af. Landelijk zou het aanleiding zijn voor vervroegde verkiezingen, maar lokaal en provinciaal is dat helaas niet mogelijk. Was het dat wel geweest, dan had je de provinciale stembusakkoorden tot inzet van de verkiezingen kunnen maken. Een rechts stembusakkoord onder aanvoering van het CDA met als belangrijkste punt: alles blijft zoals het is. Dus megastallen met hun dierziekten en gezondheidsrisico’s voor de omgeving blijven, de uitstoot van broeikasgassen neemt toe en de bestaansonzekerheid van de boer wordt er niet minder op.
Het linkse stembusakkoord staat daar diametraal tegenover. Schone landbouw, beheerste veeteelt, minder uitstoot van schadelijke gassen, meer dierenwelzijn en minder gezondheidsrisico’s voor mens en dier. En anders dan het rechtse verhaal schept links met een saneringsregeling wel duidelijkheid voor de boeren. Het blijft natuurlijk bij een vingeroefening, maar dat de Brabanders met deze stembusakkoorden ook zo massaal op het CDA en de VVD zouden hebben gestemd, waag ik te betwijfelen.
Afbeelding: Phil Nijhuis | ANP
