De straat op, campagnevoeren en: een lokaal verkiezingsprogramma schrijven waarmee je de gemeenteraadsverkiezingen wint. Dit jaar komt voor een groot deel in het teken te staan van de gemeenteraadsverkiezingen 2026. Om je daar goed op voor te bereiden heeft een werkgroep vanaf de zomer 2024 gewerkt aan het basisverkiezingsprogramma dat je kunt gebruiken bij de samenstelling van je lokale verkiezingsprogramma.
Het basisprogramma ‘Plannen voor een groene en sociale gemeente’ is het allereerste basisverkiezingsprogramma van de PvdA en GroenLinks samen. Het basisprogramma is geschikt voor afdelingen van PvdA en GroenLinks die al samenwerken, naar een samenwerking toe gaan of los van elkaar de verkiezingen in gaan. Of je in een stad of in een landelijke gemeente actief bent, of je vanuit de oppositie of coalitie de verkiezingen in gaat: iedereen kan er zaken uit halen die lokaal passen.
Inspiratiebron
Het breed samengestelde basisverkiezingsprogramma is een inspiratiebron en hulp bij het schrijven van je eigen, lokale verkiezingsprogramma. Onder andere Abdelhaq Jermoumi, wethouder in Leiden en Anne Janssen, wethouder in Wageningen hebben in de werkgroep voor het basisverkiezingsprogramma gezeten. ‘Het basisprogramma is geschreven vanuit de waarden die wij, PvdA en GroenLinks, samen onderschrijven,’ zegt Jermoumi. ‘Ik ben van de PvdA en neem natuurlijk die achtergrond mee. Ook zijn de perspectieven van GroenLinks opgenomen. We hebben een gezamenlijke inbreng gehad en komen er beide goed uit.’
‘We hebben gekeken naar waar mensen overal mee bezig zijn,’ vult Janssen aan. ‘In de werkgroep zaten wethouders uit het hele land. De inspiratie en de ideeën voor de inhoud komen dus uit heel het land. Mensen blijken overal bezig met bijvoorbeeld wonen, bestaanszekerheid, groen en klimaat. Dat zijn de gemene delers waarop de thema’s zijn gebaseerd en waarover wij kunnen zeggen hoe we er tegenaan kijken.’
Concreet: ‘Gaat het over bijvoorbeeld wonen, dan kunnen wij zeggen dat we de regie willen terugpakken op bouwen,’ aldus de Wageningse wethouder, ‘want iedereen weer een betaalbaar huis is wat wij in het hele land willen. Daarvoor willen we meer en vooral betaalbaar bouwen. De overheid kan daarvoor meer regie pakken op het grondbeleid. Lokaal kunnen we kijken naar de bestaande voorraad. Zijn er woningen die geschikt zijn om te splitsen?’
Lokale oplossingen
In het programma zijn lokale, creatieve oplossingen opgenomen die partijgenoten in andere gemeenten kunnen inspireren. De mens, en niet het beleid, staat bij elk thema centraal.
Om door te gaan op het thema wonen haalt Janssen een Arnhems voorbeeld aan dat in het basisprogramma staat. ‘Om in aanmerking te komen voor een sociale huurwoning heb je een bepaalde inschrijfduur nodig. In Arnhem tellen ze de inschrijfduur van twee mensen die samenwonen bij elkaar op. Zo komen zij sneller in aanmerking voor een andere woning. Op die manier speel je sneller woningen vrij. Zo’n systeem is ook elders in te zetten.’
We hebben de verschillende thema’s vanuit allerlei perspectieven bekeken.
Abdelhaq Jermoumi
‘We hebben de verschillende thema’s vanuit allerlei perspectieven bekeken,’ licht Jermoumi toe. ‘Want een grote stad heeft ander beleid nodig dan een plattelandsgemeente. En Leiden, de stad waar ik wethouder ben, heeft een links college met GroenLinks en PvdA. Dan ga je heel anders te werk dan wanneer je als hele kleine fractie tegenover een groot, rechts blok staat. Het programma is zo geschreven dat het landelijk dekkend is.’
De wethouders hebben vanuit hun portefeuille hun inbreng gegeven. Jermoumi: ‘Ik heb bijvoorbeeld kansengelijkheid, jeugd, onderwijs, armoedebeleid en schulphulpverlening in mijn portefeuille. Door de linkse samenstelling van ons college kunnen wij – door het draagvlak in de gemeente – de kansengelijkheid en onderwijs misschien breder trekken dan een gemeente waarin je in de oppositie zit.’
Onderlegger voor onderhandelingen
De Leidse wethouder geeft mee dat het basisprogramma vooral iets toevoegt aan de lokale programma’s. ‘Je krijgt ideeën aangereikt waar je lokaal je eigen kleur aan kunt geven. Je maakt je verhaal voor jouw stad of dorp. Later kan het uiteindelijke verkiezingsprogramma dienen als onderlegger voor de coalitieonderhandelingen. Uiteindelijk gaat dat bij ons over in het beleidsakkoord. Dat staat dan wel boven het verkiezingsprogramma.’
Kijk altijd naar je lokale context, want daar win je de gemeenteraadsverkiezingen op.
Anne Janssen
Janssen benadrukt ook dat het basisverkiezingsprogramma is bedoeld als inspiratie. Zij verheldert: ‘Gebruik voorbeelden uit het basisverkiezingsprogramma en zet deze in lokaal perspectief. Sommige zaken zijn in jouw gemeente misschien al ingevoerd. Andere zaken spelen meer in de stad, of juist meer in het landelijk gebied. Neem de inspirerende voorbeelden mee die ervoor zorgen dat de kiezer in jouw gemeente weet: de PvdA en GroenLinks zorgen in mijn gemeente voor meer bestaanszekerheid of meer groen.’
Jermoumi wijst op de handige handleiding die bij het basisverkiezingsprogramma is toegevoegd. Daarmee ga je gemakkelijk door het programma heen om tot een sprankelend, aansprekend lokaal verkiezingsprogramma te komen.
Het basisverkiezingsprogramma is te vinden op Mijn PvdA.
