Juni is pride-maand. Het Roze Netwerk roept daarin gemeenten en provincies op om aandacht te blijven schenken aan de regenboog-community. Helemaal nu het Rijk dreigt te verslappen en de onveiligheid en onverdraagzaamheid toeneemt. In Friesland trekt de BBB de handen er juist vanaf, terwijl Enschede nog steeds alles op alles zet de acceptatie te vergroten.
Op 22 juni is het weer Roze Zaterdag, een hoogtepunt in de pride-maand. Deze jaarlijkse manifestatie voor acceptatie en emancipatie van de queergemeenschap vindt deze keer plaats in Groningen en is relevanter dan ooit.
Ook het Roze Netwerk is deze dag in de provinciehoofdstad te vinden. Leon Hombergen en Egbert de Vries zijn algemeen bestuurslid en voorzitter van dit PvdA-netwerk. Zij maken zich zorgen over de toenemende onveiligheid van de gemeenschap. ‘We zien de verdraagzaamheid in ons land afnemen,’ constateert De Vries. ‘Alles wat afwijkt van de oude, witte cisgendercultuur moet zich maar aanpassen. Twintig jaar geleden vonden we het juist nog fijn dat er verschillen waren. Nu is in slechts drie jaar tijd het aantal Amsterdamse jongeren dat homoseksualiteit normaal vindt, gedaald van 63 naar 43 procent.’
Dalende acceptatie
Hombergen: ‘Wij dachten dat we als groep heel wat hadden bereikt. Niet alleen in de VS onder Trump of Italië onder Meloni, maar ook in Nederland wordt aan homorechten getornd en neemt de acceptatie af. Kijk naar de terugtrekkende beweging in de discussie over transgenders in de Tweede Kamer.’
De Vries: ‘De sfeer op straat is mede daardoor slechter geworden. Dat Amsterdamse jongeren minder verdraagzaam zijn, komt door hun ouders en omgeving. We zien meer incidenten, wellicht omdat mensen zich eerder melden. Maar er is ook een groep zeer militante mensen die onze beweging willen tegenwerken. Zij komen bijvoorbeeld op voor ‘echte’ vrouwelijkheid en zeggen daarmee dat transgenders geen echte vrouwen zijn. Terwijl mensen zich eindelijk vrij voelden om te zijn wie ze zijn.’
Onlangs werd een transgender van onze partij vanuit het niets belaagd in een winkelcentrum.
Leon Hombergen, bestuurslid Roze Netwerk
Dat het voor mensen uit de gemeenschap onveilig op straat kan zijn, maakte Hombergen van dichtbij mee. Hij is fractievoorzitter in gemeente Delft: ‘Onlangs werd een transgender van onze partij vanuit het niets belaagd in een winkelcentrum. Dat hakt er bij de gemeenschap behoorlijk hard in. Mensen worden door dit soort berichten voorzichtiger op straat. Als raadslid kun je dan vragen stellen aan het college en je laten horen. We werken hiervoor met een aantal raadsfracties samen in een netwerk.’
Waar de landelijke politiek het beleid vertraagt en verdraagzaamheid in het geding is, zijn gemeenten en provincies aan zet, stellen beide bestuursleden. Hombergen: ‘Gelukkig zijn er regenbooggemeenten die wel voor acceptatie gaan. Als gemeente je steun uitspreken aan de gemeenschap en hun welkom heten is een eerste stap.’
Het is aan lokale bestuurders om een lijn te trekken.
Egbert de Vries, voorzitter Roze Netwerk
De Vries: ‘We vrezen dat het nieuwe kabinet de regenbooggemeente ter discussie gaat stellen. Dan is het aan lokale bestuurders om een lijn te trekken. Een goed voorbeeld is het Zeeuwse Reimerswaal. In 2022 stelde het nieuwe college expliciet vast niet mee te gaan in de trend om inwoners genderneutraal te benaderen. PvdA-raadslid Marjolein Sinke weigerde daarom met het collegeakkoord in te stemmen, ze vond het een glijdende schaal. Dat leidde tot het vertrek van de PvdA uit de coalitie. Daarmee verdiende zij de eerste Roze Roos.’
Met deze Roze Roos bedankt het Roze Netwerk mensen die zich inzetten voor de LHBTIQ+ gemeenschap. Hombergen: ‘En realiseer je: overal in Nederland is de regenboog-community. Niet voor niets was er ook een Boer zoekt man op televisie.’
Rechtse wind
Het Roze Netwerk benadrukt dat het niet altijd makkelijk is om als raadslid of Statenlid in een rechts bolwerk te blijven opkomen voor de rechten van LHBTIQ+. Een van de provincies die naar rechts afsloegen is Friesland. Met de BBB aan de macht is de provincie afgestapt van het regenboogbeleid, zegt Statenlid Jaap Stalenburg. ‘Alles wat woke is willen ze wegsnijden. Ook het regenboogbeleid. Ze gebruiken het technische argument dat het geen kerntaak is van provincie is.’
De 60.000 euro de jaarlijks bestemd werd voor provinciaal regenboogbeleid is al wegbezuinigd. Stalenburg ziet de onverdraagzaamheid intussen toenemen: ‘Regenboogvlaggen gaan in de fik. We zien een toename van psychische problemen en suïcidegevallen. Een aantal gemeenten verleent praktische hulp bij incidenten. Helaas doen niet alle Friese gemeenten even goed hun best. Heerenveen is goed bezig, maar drie kilometer verder in Weststellingwerf is er geen aandacht voor. Gemeenten moeten er zijn voor mensen die op hun werk niet uit de voeten kunnen, die niet uit de kast durven komen. Die hebben te maken met discriminatie en verstoting.’
De provincie zou het cement tussen de stenen moeten zijn en gemeenten moeten aanjagen.
Jaap Stalenburg, Statenlid in Friesland
Nadat de provincie het regenboogbeleid had laten vallen ontstond een brede regenboogalliantie in Friesland van politieke partijen, bedrijven en andere organisaties die wel voor de gemeenschap opkomt. Zo’n tweehonderd organisaties ondertekenden een opiniestuk in de Leeuwarder Courant dat het zo niet kan en de provincie juist door moet gaan met LHBTIQ+-beleid.
Stalenburg: ‘De provincie zou het cement tussen de stenen moeten zijn en gemeenten moeten aanjagen. Want alleen dan voelt iedereen zich erbij horen. Helaas is dat niet zo. Menig bedrijf denkt progressiever dan de BBB-politicus.’
Wethouder vaart mee tijdens Pride
Een gemeente waar wel actief beleid voor de acceptatie van LHBTIQ+ wordt gevoerd is Enschede. Hier is wethouder Arjan Kampman al zes jaar verantwoordelijk voor inclusie.
‘Ons regenboogbeleid is onderdeel van onze inclusieve strategie,’ zegt Kampman. ‘Toen ik aantrad was de gemeente al gedegen bezig, maar toonden we nog te weinig publiekelijk dat we de gemeenschap ondersteunen. Dus zie je mij als wethouder bijvoorbeeld elke oktober bij de Regenboogweek, een evenement dat in al die jaren aardig is gegroeid. Er zit hier een heel netwerk achter, ook bedrijven en kerken doen mee. Ik was dit jaar ook mee op de boot tijdens de Pride in Utrecht. Die werd georganiseerd door Stonewall, een gay-kroeg die 35 jaar bestaat en gerund wordt door vrijwilligers. Zo laten we zien dat we een regenboogstad zijn.’
Het betekent veel voor een groep als een bestuurder uit de stad zich achter je schaart.
Arjan Kampman, wethouder in Enschede
Hij verheldert: ‘Natuurlijk draait het niet om mij, maar om mijn functie. Het betekent veel voor een groep als een bestuurder uit de stad zich achter je schaart. Mijn rol is aanjager binnen de beweging. Je moet er dan ook het hele jaar voor de mensen zijn. Ze weten me gelukkig te vinden. Na Amsterdam waren wij de eerste gemeente met een tentoonstelling met beelden en platen over de gay-scene. Het afgelopen weekend hadden we onze eerste roze filmfestival, mocht ik de opening voor doen. Hopelijk een nieuwe traditie.’
Enschede heeft een speciale ambtenaar als eerste aanspreekpunt voor de LHBTIQ+ community, zegt Kampman. ‘Zo weet de groep makkelijk de weg naar ons gemeente te vinden. Zorg daarbij dat je een budget reserveert, om evenementen te ondersteunen. Dat levert zo veel energie op. Natuurlijk subsidiëren we ook het COC, zij neemt de voorlichting op scholen voor haar rekening.’
Vrees voor einde cofinanciering
Een regenbooggemeente krijgt cofinanciering vanuit het Rijk. ‘Hoewel dat niet om grote bedragen gaat, vrees ik met grote vreze dat dit gaat stoppen. Toch blijven wij doorgaan.’
Ondanks alle positieve aandacht en steun is Enschede er nog niet, zegt Kampman. ‘Laten we niet doen alsof er in Enschede geen incidenten meer zijn. De polarisatie zien we ook op dit onderwerp. Dit is juist reden om gericht aandacht te blijven vragen voor deze groep.’
Dat geldt niet alleen voor de gemeente, maar voor de hele samenleving. De bekende Twentse oud-voetballers Wout Brama en Maud Roetgering schreven een kinderboek over voetbalavonturen, met daarin ook aandacht voor inclusie en homo-acceptatie. ‘Tijdens de Regenboogweek las Wout voor uit het hoofdstuk over homo-acceptatie. Zelf lees ik regelmatig op scholen voor en gebruik dan ook dit boek. Als wethouder probeer je altijd de verbinding tot stand te brengen. Dat begint bij de jeugd.’
