De laatste weken voor de zomervakantie zijn altijd druk. Dat weten we uit ervaring. Dit jaar is het misschien nog wel drukker dan anders. In de Kamer en lokaal. Dus dan is een afleiding in de vorm van de lijsttrekkersverkiezing bij het CDA wel zo aardig. Altijd leuk om Jantje Smit, de nieuwe schoenen van Hugo, de onbekende Limburger en niet te vergeten de onvermoeibare Omtzigt te zien. En ook D66 biedt met de stille aftocht van Rob en het lanceren van Sigrid genoeg vertier. Of zij ook buiten de eigen leden de beste kandidaat is? We gaan het zien.
Het zijn dankbare onderwerpen voor de chit chatjes die voorafgaan aan de vele digitale meetings die we tegenwoordig allemaal hebben. Daarin staan in ieder geval genoeg serieuze onderwerpen op de agenda. Zo weigerde minister Ollongren tot tweemaal toe om de in de Eerste Kamer aangenomen motie over het stopzetten van de huurverhogingen uit te voeren. Een politieke doodzonde die haar dan ook op een motie van afkeuring kwam te staan. Maar in plaats van het boetekleed aan te trekken, zag ze in deze terechtwijzing een aanmoediging om door te gaan op de door haar ingeslagen weg. Je vraagt je toch werkelijk af in welke wereld deze minister leeft.
Helaas bleef het daar niet bij. Ollongren stuurde de Kamer deze week ook een brief over de financiële positie van gemeenten. De minister heeft hierover zorgen. Op zich bemoedigend, zou je denken. Maar in plaats van snelle maatregelen, vraagt dit steeds nijpender wordende probleem volgens de minister om aandacht. Dat is het dan. Ollongren verwijst naar de compensatiemaatregelen voor corona en de ‘extra’ middelen voor het sociaal domein. Ze concludeert dat er geen probleem is met de vermogenspositie van gemeenten, slechts 8 gemeenten onder (preventief) toezicht staan en dat het totale macrotekort over 2018 een kleine € 200 miljoen bedraagt. Al met al in lijn met hoe het altijd is geweest, aldus de minister. Geen woord over de bezuinigingen die gemeenten al hebben moeten doorvoeren. Nee, het lijkt alsof het niet bestaat.
Ook bij haar collega-ministers lijkt aandacht belangrijker dan daadkracht. Steevast wordt een vertrouwd patroon gevolgd. Op een probleem volgt meteen de roep om aandacht. Met als toverwoord ‘onderzoek’, want daarvan is altijd meer nodig. Hugo de Jonge kondigt het aan, terwijl Carola Schouten het rapport van Remkes in ontvangst neemt. En wanneer de conclusies daarvan onwelgevallig zijn, kan je het patroon weer uittekenen. Dat prachtige rapport over stikstof verdwijnt bijvoorbeeld in een lade en komt deze kabinetsperiode niet meer tevoorschijn.
Wat ons weer bij Ollongren en haar zorgen over de financiële positie van gemeenten brengt. Voordat ze tot maatregelen over wil gaan, wil ze weten of het wel klopt dat zwembaden dichtgaan en of gemeenten wel de maximale ozb-ruimte gebruiken om de tekorten te dichten. Met andere woorden: de minister wil een onderzoek.
Daaraan voorafgaand wil de minister nog wel kwijt dat de gemeenten niet zo moeten klagen. Voor de nieuwe taak van inburgering krijgen lokale overheden immers geld en ook voor de RES en de transitievisie warmte volgt compensatie. Dat het daarbij, ongeacht het aantal inwoners, gaat om nog geen miljoen per gemeente en dat zo’n bedrag weinig zoden aan de dijk zet bij een tekort van vele miljoenen, wordt alleen niet vermeld. Ollongren vindt het ‘te vroeg voor afspraken over structureel extra middelen’, omdat het onzeker is hoe het sociaal domein en de crisis zich zullen ontwikkelen in de toekomst en ‘gemeenten ook zelf een rol in de kostenbeheersing hebben’.
Daar zakt de moed je toch van in de schoenen. Maar gelukkig is daar het toverwoord weer, want natuurlijk komt er een onderzoek naar ‘de financiële effecten van Rijksbeleid op gemeenten’. Het is ondertussen wel de vraag hoeveel onderzoek deze minister nodig heeft om in beweging te komen. Wanneer een motie van afkeuring als aanmoediging wordt gezien om door te gaan op de ingeslagen weg, is er eigenlijk maar één bestemming mogelijk: die van de uitgang na een motie van wantrouwen.
Afbeelding: Bart Maat | Hollandse Hoogte
