De kip of het ei. Heel veel politieke keuzes zijn terug te brengen naar die aloude vraag. Waar ligt de oorsprong van een probleem? Deze week kwam dit dilemma weer eens terug. De immer zo goedgemutste staatssecretaris Eric van der Burg lukt het maar niet om de opvang van asielzoekers goed te regelen. Aan een gebrek aan beloftes ligt het niet. Van der Burg beloofde Ter Apel beterschap en ook in de rest van het land werd de noodzaak om wat aan de misstanden te doen gevoeld.
Toch staan maar een paar gemeenten vooraan om mee te helpen aan een oplossing. Daarbij helpt het ook niet dat de Spreidingswet volgens de Raad van State nodeloos ingewikkeld in elkaar zit en gemeenten er dus weinig aan hebben. Om nog maar te zwijgen van de prikkel, waardoor gemeenten beloond worden als ze bepaalde groepen opvangen. Verwerpelijk, anders kan ik het niet omschrijven.
Lokaal lopen de gemoederen ondertussen hoog op. Er worden driftige gesprekken, al dan niet met de bevolking, gevoerd over wie wel en wie niet binnen de gemeentegrenzen kan worden opgevangen. En natuurlijk vooral ook in welke buurt of dorp deze opvang gerealiseerd moet worden.
Aan dit onderwerp is deze week een nieuw hoofdstuk toegevoegd. Het kabinet moet bezuinigen. Ik hoor u zuchten en inderdaad is het met al die generieke maatregelen, waar iedereen voordeel van heeft gehad, geen wonder dat het geld opraakt. Maar daar gaat het nu even niet om. Het kabinet gaat bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. Op noodhulp in en ondersteuning van de meest arme en minst kansrijke mensen en landen dus. Op zich al bijzonder, maar daar blijft het niet bij. Als reden geeft het kabinet op dat er meer geld nodig is voor de opvang van asielzoekers. Jaarlijks een miljard wel te verstaan. Daarom moet er in 2024 € 500 miljoen worden overgeheveld van ontwikkelingssamenwerking naar het departement van Van der Burg en het jaar daarop nog een € 1,1 miljard. En zo is de vraag weer: wat was er eerder de kip of het ei?
Ja, het aantal asielzoekers neemt jaarlijks toe. Maar hoe komt dat eigenlijk? Bittere armoede, honger, aardbevingen, oorlog en vaak een combinatie daarvan. In heel veel landen hebben inwoners geen enkel perspectief op een beter bestaan en is de overheid niet of nauwelijks in staat om op eigen kracht verbeteringen te organiseren. Daarvoor is ontwikkelingssamenwerking in het leven geroepen. En juist daarop ga je bezuinigen. Dat kan zo maar eens leiden tot meer vluchtelingen en dus tot nog meer mensen, die hier asiel zoeken. Met andere woorden: door nu de ontwikkelingssamenwerking te laten opdraaien voor de kosten van de asielopvang, zullen de kosten van de asielopvang over een aantal jaar verder stijgen en zal Eric van de Burg – en wij – een nog groter probleem hebben.
Niemand is hiermee geholpen. Helpen doe je door meer huizen te bouwen, zodat de doorstroom uit de AZC’s op gang komt. Helpen doe je door met ontwikkelingssamenwerking de redenen voor migratie weg te nemen en mensen in hun land van herkomst een beter bestaan te bieden. Helpen doe je door perverse prikkels uit de Spreidingswet te halen. En tot slot: helpen doe je door jezelf niet elke voor de gek te houden en door met reële inschattingen over het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt te komen. De Algemene Rekenkamer zegt immers al jaren, dat de regering ons (en zichzelf) voor het lapje houdt met hun stelselmatig te lage inschattingen en daardoor elke keer achter de feiten aanloopt.
Maar van dat alles trekt minister Schreinemacher van ontwikkelingssamenwerking zich niets aan. 25% van het voor de hulp bestemde geld moet de komende jaren naar de asielopvang. Wie denkt dat ze het kip en ei-verhaal gemist heeft, moet ik teleurstellen. Natuurlijk wil Schreinemacher ‘ook de grondoorzaken van migratie (met ontwikkelingssamenwerking) aanpakken. En daar is nu wel minder geld voor. Dat maakt het wel wrang.’
Dat is niet wrang, dat is verwerpelijk.
Bijschrift afbeelding: Liesje Schreinemacher bezoekt afgelopen maart het rampgebied in zuidoost Turkije.
Afbeelding: Robin van Lonckhuijsen | ANP
