Voor 2025 hebben de gemeenten de financiële zaken nog op orde. Daarna dreigen de tekorten met miljoenen op te lopen en staan voorzieningen zoals de bibliotheek onder druk.
De gemeentebegroting staat de komende periode weer in ieders agenda. Een belangrijk moment om de balans op te maken en de financiële koers voor het komend jaar te bepalen. Eerder dit jaar spraken we met Vincent ten Voorde, Manon Fokke en Ramona Rösener Manz over de Kadernota, waarin zij hun prioriteiten van toen bespraken. Nu spreken we hen opnieuw, om te kijken wat er van die voornemens terecht is gekomen en welke financiële keuzes de gemeenten nu maken voor de komende periode.
Tekorten laten we heel bewust in de begroting zien, om duidelijk te maken dat er vanuit het Rijk geld bij moet.
Vincent ten Voorde, fractievoorzitter in Hengelo
Krijgen jullie de begroting voor het komende jaar sluitend?
‘Voor 2025 wel. We zien wel dat na 2026 de tekorten snel oplopen. Die tekorten laten we heel bewust in de begroting zien, om duidelijk te maken dat er vanuit het Rijk geld bij moet. Voor 2026 gaat het over meer dan een miljoen euro, in de jaren daarna loopt het verder op. En dat op een begroting van ruim 300 miljoen euro. Geen hele grote bedragen, maar als we de dingen willen blijven doen die we nu doen, dan moet er echt geld bij.’
Waar is de impact het grootst?
‘Het risico is dat voorzieningen binnen kunst en cultuur, de broodnodige verduurzaming en investeringen in onze wijken onder druk komen als het Gemeentefonds wordt gekort.’
Je wilde juist investeren in de wijken, gaf je eerder dit jaar aan.
‘Dat doen we nu. Twee ton extra gaat de komende twee jaar naar de wijkaanpak. Op de langere termijn is dat kwetsbaar. Overigens: de raad heeft besloten de hondenbelasting af te schaffen. Dat levert een structureel gat op van vijf ton. Het besef dat het financieel minder wordt, is nog niet bij iedereen duidelijk.’
Heeft dat te maken met de komende gemeenteraadsverkiezingen?
‘De afschaffing van de hondenbelasting was een wens van de grootste coalitiepartij. Over de dekking ervoor konden we het niet eens worden. In de begrotingsonderhandelingen de afgelopen maanden stonden ze erop het toch te doen. Afgesproken is dat de hondenbelasting binnen drie jaar moet worden afgeschaft. Daarvoor moeten we dekking vinden.’
Hoe sociaaldemocratisch wordt de begroting?
‘Ondanks de uitdagingen nog steeds sociaal. Veel geld gaat naar kunst en cultuur en het sociaal domein. Twee ton extra gaat naar de wijkaanpak. En namens onze fractie zijn twee moties ingediend en aangenomen: er komt twee ton voor een fonds voor inwoners die ideeën hebben over ontmoeting en verbetering van hun wijk. Daarbij komt hier net als in Arnhem een pilot met schuldkwijtschelding.’
In het voorjaar zei je dat er geen steun was voor het schuldenfonds. Is dit het alternatief geworden?
‘Zeker, want de kosten voor het aanpakken van schuldenproblematiek zijn bijna drie keer zo hoog dan de kosten voor het kwijtschelden van schulden.’
Je hoopte op een pilot voor basisbanen. Is dat gelukt?
‘Helaas niet. Dat lag moeilijk in de coalitie. Ook bij de oppositie was de steun beperkt. Daarnaast rekenden ambtenaren voor dat er na drie jaar geen structurele financiering zou zijn. Ook zou het geen aanvulling zijn op de bestaande instrumenten in de gemeente. Daarom hebben we er nu van afgezien. Maar het komt terug in het volgende verkiezingsprogramma.’
Wij staan het dichtst bij de mensen. Laat Den Haag dat erkennen en voor voldoende geld in het gemeentefonds zorgen.
Manon Fokke, wethouder Financiën in Maastricht
Is het gelukt de begroting sluitend te maken?
‘Ja. Makkelijker is het niet geworden, zeker omdat de specifieke uitkeringen met 10 procent worden gekort. Voor ons betekent dat 6 miljoen euro minder. Maar, wij zijn aangemerkt als ‘voordeelgemeente’. Dat betekent dat we op bepaalde thema’s meer geld krijgen dan andere gemeenten. Voor 2025 en 2026 blijven we ook daardoor boven de nul. De noodmaatregelen voor 2026 die we vorig jaar dachten nodig te hebben, kunnen grotendeels nog in de ijskast blijven.’
Moet er nog worden bezuinigd?
‘Nu niet, of het na 2026 moet is onduidelijk. Dat hangt af van wat het kabinet gaat doen.’
Waarop ben je het meest trots in de begroting?
‘Dat we aan de slag gaan met onze gemeenschapshuizen. In onze stad moeten we dichter naar elkaar toe komen. Daarbij hoort dat je in elke buurt plek hebt voor ontmoeting. Anno nu is dat anders dan twintig jaar geleden. Wij hebben specifiek geld vrijgemaakt om te bekijken wat er in welke buurt moet worden geïnvesteerd. De bevindingen bespreken we met de buurtbewoners. Voor zogeheten veerkrachtbuurten wordt nu al geld vrijgemaakt voor ontmoetingsplekken.’
Welke van de ambities uit de Kadernota, zoals armoedebestrijding en onderwijs, zie je terug in deze begroting?
‘Een nieuw beleidsplan armoede wordt momenteel gemaakt. Over onderwijshuisvesting praten we ook al lang met onze partners in de stad. Binnenkort komt daarvoor een plan op tafel. Dat is in de afrondende fase. En dan gaan we bouwen. Zo concreet is het al.’
Je had eerder kritiek op de ad-hoc benadering van het Rijk. Hoe moeilijk is het om zonder structurele financiering op lange termijn te plannen? Heb je daar in deze begroting last van?
‘Als lokale overheid heb je daar altijd last van. Om je rijksfinanciën op orde te krijgen, zou je niet moeten snijden in lokale financiën. Wij hebben dat geld hard nodig. Wij staan het dichtst bij de mensen. Gebeurt er iets groots in Den Haag dat op tv komt, dan bellen de mensen ons de volgende dag. Laat Den Haag dat erkennen en voor voldoende geld in het gemeentefonds zorgen. Ik kan onze inwoners niet uitleggen dat we ruzie hebben met de landelijke overheid, dat we er niet uitkomen en dat daardoor de bieb misschien dichtgaat. Dat is toch belachelijk?’
Ruimte voor nieuwe voorzieningen is er niet. Wij zetten in op het behoud van het bestaande, zoals buurthuizen.
Ramona Rösener Manz, fractievoorzitter in Westerveld
Krijgen jullie de begroting rond?
‘Ik weet nog niet of we de begroting sluitend krijgen. Het is wel duidelijk dat we moeten bezuinigen als het gemeentefonds wordt verlaagd.’
Dit is de laatste begroting voor de verkiezingen in 2026. Hoe speelt dat mee in de gemaakte keuzes?
‘We kijken nu scherp naar wat in het verkiezingsprogramma stond en wat daarvan is gerealiseerd. In elk geval willen we voorkomen dat daarop wordt bezuinigd. De zwembaden openhouden, de sportcontributie laag houden, de buurtbus in stand houden, het openbaar vervoer niet verder inperken, daarop willen we inzetten. Het OV-bureau Groningen – Drenthe wil zes bushaltes schrappen. Dit mag niet gebeuren.’
De verlaging van het Gemeentefonds met 675 miljoen euro raakt alle gemeenten. Zijn er concrete plannen in Westerveld die daardoor sowieso niet kunnen worden uitgevoerd?
‘Ik denk dat dat wel meevalt. De kaasschaafmethode is toegepast. We hebben wel een Plan-B om tekorten op te vangen voor het geval dat het Rijk vasthoudt aan de verlaging van het Gemeentefonds. Wij gaan daarbij vooral bewaken dat de sociale voorzieningen worden ontzien.’
Zijn er onderwerpen die je meer naar voren had willen brengen?
‘Wij vinden dat er meer visie op de Wmo in moet komen. Kunnen de wachttijden wel worden opgelost? Zijn er voldoende mensen voor tafeltje-dekje? Is er wel hulp in de huishouding beschikbaar als mensen uit het ziekenhuis komen? Dat zijn vragen die je beantwoord wilt hebben in een Wmo-visie.’
In april gaf je aan dat je dorpsvoorzieningen zoals de buurtbus wilt behouden om de vitaliteit van de regio te waarborgen. Hoe komt dit terug in de begroting?
‘De buurtbus rijdt nu, dat is gelukt, en er zijn werkgroepen opgezet. Ruimte voor níeuwe voorzieningen is er niet. Wij zetten in op het behoud van het bestaande, zoals buurthuizen. Er worden steeds meer ruimtes beschikbaar gesteld voor bijvoorbeeld vergaderingen. Het is mooi om te zien dat de lokale samenleving daar als geheel aan werkt.’
Je had het ook over een mogelijke innovatiehub voor verduurzaming in de landbouw. Is dit idee nog onderdeel van de begroting?
‘Het idee was prachtig, de uitwerking helaas heel lastig. Het is nog niet van de grond gekomen en dat zal op korte termijn niet lukken.’
Hoe zorg je ervoor dat je steun krijgt binnen de gemeenteraad voor de PvdA-ambities richting de begroting?
‘We hebben korte lijntjes met de wethouder, het is makkelijk sparren. En we klimmen direct in de pen -of telefoon- als er bijvoorbeeld zo’n aankondiging komt als over het schrappen van die zes bushaltes.’
