Vroeger woonde de burgemeester in een ambtswoning. Bij mij in het dorp stond die in de mooiste straat, naast de huizen van de dokter en de notaris. De dorpsnotabelen: een wereld apart.
Tijden zijn veranderd en de woning voor de burgemeester is op veel plaatsen afgeschaft. Daarvoor bestonden verschillende redenen: de huur die de burgemeester moest betalen was niet marktconform, de woning was voor de gemeente dood vastgoed, de kosten voor onderhoud waren veel hoger dan de huur die de burgemeester betaalde en het kopen van een eigen woning werd, ook voor de burgemeester, steeds vaker gezien als een belegging voor de oude dag. En ondanks de verhuisplicht was dit tot een aantal jaren geleden geen enkel probleem. Maar toen kwam de crisis en was het huis geen belegging meer waar je relatief eenvoudig van af kon komen. Een eigen huis werd voor velen een blok aan het been. Ook voor burgemeesters. En dat kan leiden tot netelige kwesties, zoals in Weert.
Geheimhouding
Weert kreeg in 2012 een nieuwe burgemeester, de D66’er Jos Heijmans. Natuurlijk was hij bereid te verhuizen, maar eerst wilde hij de woning in zijn oude gemeente verkopen. De raad had hier begrip voor en verleende de burgemeester het eerste en het tweede jaar ontheffing van de verhuisplicht. De burgemeester ging forensen en ontving voor zijn dagelijkse reiskosten een forensenvergoeding. Hij gaf hier de voorkeur aan boven de regeling die er is voor een tegemoetkoming in de kosten bij eventuele dubbele woonlasten.
In 2014 waren er gemeenteraadsverkiezingen. De nieuwe raad besloot om geen ontheffing van de verhuisplicht meer te verlenen, maar nam dit besluit ‘zonder daar consequenties aan te verbinden’. Het college zag dit als een reden om de forensenregeling voort te zetten. De burgemeester had immers ook twee jaar lang aanspraak kunnen maken op de vergoeding voor dubbele woonlasten, hetgeen voor de gemeente aanzienlijk duurder zou zijn geweest. Dit collegebesluit werd, door toepassing van uitzonderingsbepalingen in de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), onder geheimhouding genomen.
Het college vond dat het dit besluit kon nemen omdat het zo goedkoper was én omdat het functioneren van de burgemeester niet nadelig werd beïnvloed, ondanks dat hij niet in de gemeente Weert woonde. Het college wilde het beste voor alle betrokkenen, ook omdat de wetgever volgens hen niet uitblonk in duidelijkheid. Het ontlenen van een ontheffing kon maar voor één jaar gedaan worden en niet voor een langere periode, wat de raad wel had gedaan.
Deze invulling van het begrip ‘zonder consequenties’ was niet wat een aantal fracties had bedoeld. Ze waren verbolgen over de geheimhouding en verschilden van opvatting over hoe het nu verder moest. Er werd gesproken over terugvordering, maar vanaf wanneer dan? En wat als de burgemeester bij een terugvordering alsnog een beroep zou doen op de regeling voor de dubbele woonlasten? Dat was ook weer niet de bedoeling. Andere partijen vonden dat het college deze kwestie aanhangig moest maken bij de VNG, want de regeling was te ingewikkeld en onduidelijk.
Regels zijn regels
Alle betrokkenen vonden het een netelige kwestie. De burgemeester is het boegbeeld van de gemeente, maar regels zijn regels en je moet consequent zijn. De fracties waren het niet met elkaar eens en zelfs binnen fracties was er sprake van verdeeldheid. Zo stelde de PvdA zich, bij monde van Conny Beenders, op het standpunt dat het argument ‘de forensenregeling wordt verlengd, omdat er geen gebruik gemaakt is van de regeling voor dubbele woonlasten’ een verkeerde was. Als je geen gebruik maakt van een bepaalde regeling geeft dat toch niet automatisch recht op een andere regeling? Er werd een vergelijking gemaakt met de bijstandsontvanger die, in het geval van teveel ontvangen uitkering, ook terug moet betalen. Waarom zou dat niet voor een burgemeester gelden? De fractievoorzitter van de PvdA, Fanida Kadra, distantieerde zich hiervan en vond dat er consequent gehandeld moest worden. De raad had in 2012 unaniem besloten om de verhuisontheffing niet te verlengen (immers dat was niet rechtmatig) maar hier geen consequenties aan te verbinden. Volgens Kadra is het dan ook voorstelbaar dat het college de meest brede interpretatie van deze afspraak koos. ‘College en raad hebben dit zelf veroorzaakt’, aldus Kadra.
Wie kan deze gang van zaken nog volgen? En waar was de griffier? Die had toch op zijn minst moeten waarschuwen voor een dermate onduidelijk besluit, wat uiteindelijk leidde tot dit schimmenspel. Waarom werd het stempel van geheimhouding er in eerste instantie opgeplakt? Voor de PvdA in Weert was deze zaak blijkbaar een niet te nemen horde. De kwestie werd een splijtzwam. De fractie bestond uit drie personen en nu nog uit twee. Beenders is op persoonlijke titel verder gegaan, zij kon zich niet langer verenigen met de gang van zaken.
De burgemeester is het boegbeeld van de gemeente, maar regels zijn regels en je moet consequent zijn
En hoe nu verder? De burgemeester ziet af van de forensenvergoeding en de reiskostenvergoeding voor de doordeweekse dagen. Hij zal geen gebruik maken van de regeling voor dubbele woonlasten en ook niet verhuizen zolang zijn woning niet is verkocht. ‘Het salaris van de burgemeester van Weert is daarvoor niet toereikend’, aldus de burgemeester. Het voorstel en de drie moties die zijn ingediend worden in stemming gebracht en met de volgende woorden van de voorzitter afgesloten: ‘Het is duidelijk wat er gebeurt en hoe het verder gaat, maar dit is lastig onder woorden te brengen’. Als dat maar niet leidt tot nieuwe problemen in Weert. Was er nu nog maar een ambtswoning beschikbaar.
Foto: Nationale Beeldbank
