Geen terrasjes, geen evenementen en geen toerisme. Op veel plekken in ons land was het de afgelopen maanden onaangenaam stil. Vanaf 1 juni mag de horeca weer aan de slag. Hoe groot is de schade in de recreatie- en toerismesector? En hoe bereiden toeristische gemeenten zich voor op de anderhalvemeterzomer?
In Zandvoort zijn de zorgen groot. Toerisme zorgt voor 60% van de werkgelegenheid in de badplaats. Met de komst van de Formule 1 in het vooruitzicht investeerden ondernemers deze winter flink, maar de Formule 1 ging niet door en de horeca moest op slot. ‘Het is echt een hele grote klap’, vertelt fractievoorzitter Maaike Koper.
Koper (Zandvoort): Alsof het nog niet erg genoeg was, is hier het college gevallen
Koper vindt het fijn dat de horeca 1 juni voorzichtig open kan. ‘Maar het is ook zoeken hoe we dat goed doen. Op het strand is volop ruimte, maar in de kern van Zandvoort is het schipperen. Gemeenten en ondernemers zoeken samen oplossingen. We moeten flexibel zijn. De zon is je koopman; bij mooi weer is het hier druk. We kunnen op de drukte sturen door parkeerplaatsen dicht te doen. Gelukkig zie je dat het op het strand goed gaat. Het lijkt druk, maar als je op het strand loopt, zie je dat mensen echt wel afstand houden.’
Ook heeft de gemeente geïnvesteerd in de Formule 1. ‘We hebben de forenzenbelasting en toeristenbelasting verhoogd om te kunnen investeren in het circuit. Die inkomsten zijn nu veel lager, dus dat heeft zijn weerslag op de begroting.’ Een politiek conflict over het gebruik van de toegangsweg naar het circuit leidde halverwege mei zelfs tot de val van het college, zegt Koper. ‘Echt belachelijk, een bestuurlijke crisis in deze tijd. We onderzoeken nu een nieuwe coalitie en daarbij zitten we als PvdA aan tafel. Daar ben ik blij om. We hebben hier een behoorlijk rechts gemeentebestuur. Ik hoop dat we als PvdA ons geluid kunnen laten horen.’
Spookachtig stil
‘Het was in maart spookachtig stil op Texel,’ vertelt fractievoorzitter Remko van de Belt. Inmiddels weten toeristen het Waddeneiland weer goed te vinden; veerdienst TESO moest met Hemelvaart een extra boot inzetten om alle toeristen te kunnen vervoeren.
De gemeente maakte samen met de veerdienst en ondernemers een anderhalvemeterplan. Dit moet de grootste druk uit de winkelstraten wegnemen. Met een app wordt geprobeerd toeristen beter over het eiland te spreiden. Van de Belt is sceptisch. ‘Zou jij zo’n app downloaden? We hebben de burgemeester al bevraagd op de privacy-effecten. Ik wil wel weten of dat goed geregeld is.’
Van de Belt (Texel): Of de app gaat werken en in lijn is met de privacy, weet ik zo net nog niet
De coronacrisis laat ook de effecten van het toerisme zien; zowel in positieve als negatieve zin. ‘Er zijn eilandbewoners die het wel lekker rustig vonden, zo zonder toeristen. Twee huisartsen deden de oproep om niet naar Texel te komen om te voorkomen dat corona hier slachtoffers zou maken. Dat deed de spanningen wel oplopen, want er zijn zoveel mensen voor hun inkomen afhankelijk van toeristen. Maar uiteindelijk is Texel een eiland waar we beseffen dat we het echt samen moeten doen.’
Voor de zomer verwacht Van de Belt dat het wegvallen van buitenlandse toeristen gecompenseerd wordt door Nederlandse toeristen. ‘We hebben maximaal 40.000 bedden beschikbaar en die komen wel vol. Je kunt de drukte hier relatief goed managen; Texel is best groot. Ik hoop dat we mensen kunnen aansporen om eens op andere plekken te kijken, waar het minder druk is. Ik vind het eigenlijk spannender wat er na de zomer gebeurt. Als de toeristen weg zijn, hoe gaat het dan? De bouw heeft nu nog genoeg te doen, maar blijven mensen hun vakantiehuisje opknappen? Alles hangt hier samen met toerisme, het is afwachten welke klappen er na de zomer vallen.’
Corona geeft zorgen en kansen
In april was het nog stil in Giethoorn, maar op Hemelvaartsdag was het weer een drukte van belang. ‘En dat ging eigenlijk best goed,’ vertelt fractievoorzitter Steven Bunt van de PvdA-Steenwijkerland. Daarvoor waren dan ook de nodige maatregelen getroffen. ‘Rond Pasen was er in Giethoorn een vaarverbod. Een heftige maatregel, omdat de boot voor bewoners ook een vervoersmiddel is. Voor Hemelvaart was er meer tijd om goed na te denken over de maatregelen. Er is een reserveringssysteem opgezet voor huurbootjes met tijdslots. De spreiding van de drukte over de dag die we eigenlijk al langer wilden, is hiermee afgedwongen. Het verliep goed en was niet te druk.’
Bunt (Giethoorn): Op zich is het positief dat we nu kunnen experimenteren met timeslots
In het dorp blijft de spanning tussen de belangen van de bewoners en de horeca-ondernemers. ‘Bewonersvereniging Gieters Belang stelde voor toeristen een kaartje te laten kopen voor ze Giethoorn in mochten. Dat schoot bij de ondernemers in het verkeerde keelgat; ze liggen al maanden stil en willen nu graag weer geld verdienen. Voor veel mkb’ers in onze gemeente is het economisch een enorme slag; ze nemen voorlopig geen personeel aan voor de zomer en hebben tijdelijke contracten niet verlengd.’
Wat het effect op de langere termijn is durft Bunt nog niet te voorspellen. ‘Het is op zich positief dat we nu kunnen experimenteren met het spreiden van bezoekers. Dat lukte eerder niet. We moeten kijken wat het op de lange termijn betekent voor het internationaal toerisme, voor ondernemers en bedrijvigheid. We waren bezig met programma’s over hoe we om wilden gaan met massatoerisme, het is de vraag of dat nog nodig is.’
Niet elke horecazaak blijft overeind
‘De laatste keer dat we het met de raad over toerisme hadden, ging het over massatoerisme en het risico om overspoeld te worden. Daarna kwam corona, ’vertelt het Delfter raadslid Nick den Hollander. Na een hele rustige periode start ook hier de horeca weer langzaam op. ‘Daar wordt in de raad verschillend over gedacht. CDA en SP wilden al eerder ruimte geven aan de horeca om de economische schade te beperken. Wij zijn daar voorzichtiger in. Vanuit de volksgezondheid, maar ook omdat de economie helemaal onderuit gaat als we een tweede opleving van het virus krijgen.’
Den Hollander (Delft): We zullen keuzes moeten maken
De horeca luidt de noodklok en heeft met een brief gevraagd om uitstel van belastingen, zegt Den Hollander. ‘Wij zijn daar nog niet helemaal over uit. Is het nodig voor elke zaak? Ik vind het wel een heel generieke maatregel. De horeca is in de afgelopen jaren in heel Nederland explosief gegroeid. Elke schoenenwinkel die sluit, wordt opgevuld met horeca. Moeten we al die zaken koste wat kost open houden? Ik vraag het me af.’
Daar komt bij dat Delft niet zulke diepe zakken heeft. De gemeente staat dus voor een keuze, stelt Den Hollander: ‘De sportclubs hebben ook geld nodig, de muziekschool en de bieb mogen niet omvallen. We hebben nu een flinke discussie in de raad over een investering in een nieuwe bedrijfsruimte voor startups. Dat pakken we op met investeerders en de TU Delft. Andere fracties stellen dat nu ter discussie. Dat verraste mij. Ik denk dat we nu juist moeten laten zien dat we vertrouwen hebben. Dit is de reële economie. Dit zijn de echte banen waar je een stad op bouwt. Daarin moeten we als overheid blijven investeren.’
Goede samenwerking in binnenstad is goud waard
In Deventer missen ze dit jaar de grote evenementen; de boekenmarkt, Deventer op Stelten, zelfs het Dickens Festijn in december is nog niet zeker. Toch denkt raadslid Anke Hamstra dat de toerist Deventer blijft bezoeken. ‘Ik verwacht eigenlijk wel een goede zomer, omdat mensen minder naar het buitenland zullen gaan.’
In de historische binnenstad zoeken ondernemers en gemeente naar de balans tussen binnenstadspromotie en het beheersbaar houden van de drukte. ‘We kijken of we bijvoorbeeld door het verruimen van de openingstijden van winkels de drukte kunnen spreiden over de week.’
Hamstra (Deventer): Ik heb er alle vertrouwen in
Met wat ingrijpen is er voor iedereen voldoende ruimte op de Brink, het grote plein in het stadshart, denkt Hamstra. ‘De markt komt als een lang lint in het midden van de Brink, zodat er meer ruimte is voor terrassen. Op de kop van de Brink komt een voetgangersrotonde. In de winkelstraten hebben we stickers aangebracht om de bezoekersstromen te reguleren.’
En ook als het te druk dreigt te worden, komt het volgens Hamstra goed: ‘We hebben nu nog geen eenrichtingsverkeer in de smalle straatjes, maar als het nodig is kunnen we dat inzetten. Van ondernemers, de VVV en de binnenstadsmanager hoor ik dat de samenwerking in Deventer goed is. We hebben hier al jaren een goed georganiseerde binnenstad; ondernemers werken samen met elkaar en met de binnenstadsmanager. Ze maken plannen om elkaar te versterken en hier samen doorheen te komen. Dat is nu echt goud waard.’
Ook in Leiden wordt nagedacht over de anderhalvemeterzomer. Daar schreef de PvdA samen met D66 een pamflet. Meer info vind je hier.
Afbeelding: Robin Utrecht | Hollandse Hoogte
