De zomer is bijna voorbij en na een relatief rustige periode neemt het aantal coronabesmettingen nu weer toe. We spraken er over met drie burgemeesters: hoe hebben zij zich voorbereid op een mogelijke tweede golf?
‘Het gaat uiteindelijk om het samenspel’
Margo Mulder
Burgemeester in Goes
Goes kende vorige maand een tijdelijke opleving van besmettingen, is dat weer voorbij?
‘Ja, Rutte noemde het zelfs nog in zijn toespraak als voorbeeld van uitbraken die goed zijn opgepakt. Als gevolg van twee privéfeestjes bleken er twee clusters te zijn. Daardoor waren er ineens twintig besmettingen op één dag en liep het aantal besmettingen in de tweede week van juli op naar vijftig.
De zorg was dat het exponentieel zou toenemen. Met de veiligheidsregio is toen ingezet op het oproepen van met name jongeren om zich te laten testen. Zij gaven hier gehoor aan en lieten zich testen. Het hielp dat we net een teststraat in Goes hadden ingericht. Door massaal te testen en het uitgebreide bron- en contactonderzoek van de GGD hadden we de uitbraak weer snel onder controle. Mensen met milde klachten lieten zich ook testen en binnen een week daalde het aantal besmettingen alweer.’
Wat is de belangrijkste les die je hier van hebt geleerd?
‘Bovenal dat de samenwerking in de keten essentieel is en dat een snelle oproep om te testen echt belangrijk is. Het gaat uiteindelijk om het samenspel. Als er maar één radertje mist, gaat het al mis. Bijvoorbeeld als de GGD wel test, maar dat laboratoria tests vervolgens niet snel kunnen verwerken. Of als mensen zich niet willen laten testen. De lijnen in Zeeland zijn gelukkig kort en daar hebben we nu profijt van.’
Zijn jullie goed voorbereid op een tweede golf?
‘Als ik naar het Zeeuwse kijk dan zie ik dat de afstemming en de samenwerking regionaal heel goed gaat. We kennen onze kwetsbaarheden inmiddels wel: dichtbij de Belgische grens, veel toerisme en een kwetsbare zorginfrastructuur.
In Goes proberen we in de binnenstad ruimte te creëren, zodat het ook mogelijk is om afstand van elkaar te houden. We houden contact met alle sectoren over de te nemen maatregelen en houden de vinger aan de pols bij bijvoorbeeld de kerken, jongerenwerkers op straat, de ondernemers, horeca en kwetsbare inwoners bij de voedselbanken. Met elkaar kijken hoe we de verspreiding van het virus kunnen voorkomen en de effecten van de crisis kunnen opvangen, lukt goed. Maar als het over de grote vragen zoals de IC-capaciteit gaat kan ik daar als individuele burgemeester uiteraard weinig aan doen.’
Kan de anderhalvemetersamenleving gehandhaafd worden?
‘Eén op één handhaven kan nergens, ook hier niet. Goes heeft een gezellige binnenstad met veel horeca en terrassen. Er staan wel borden en andere aanwijzingen om afstand te houden. We overleggen veel met de horeca en zij nemen de maatregelen over het algemeen zeer serieus. Maar keihard handhaven doen we alleen bij excessen, in andere gevallen spreken we aan of waarschuwen we. ’
Hoe kijk je aan tegen een mondkapjesplicht?
‘Ik ben geen viroloog, maar het is vooral belangrijk dat we zoveel mogelijk hetzelfde beleid hanteren in Nederland. Regionaal kan je wel afwijkend beleid hebben bij bepaalde omstandigheden, maar in Goes zie ik nu geen reden om af te wijken van het landelijke. Bij de grens zie je dat er veel Belgische toeristen zijn en ondernemers nemen dan zelf het initiatief om te zeggen dat mensen mondkapjes moeten dragen. Dat snap ik ook wel.’
In hoeverre kan je lokaal of regionaal maatwerk leveren?
‘Dat kan bijvoorbeeld gaan over het afsluiten van wegen of stranden. Maar denk ook aan zorginstellingen: tijdens die opleving in Goes werden bezoekersregelingen in de verzorgingshuizen direct aangepast, dat is ook maatwerk. Dat werkt denk ik goed in het voorkomen van het overslaan van besmettingen naar andere groepen en door gericht in te grijpen voorkom je een bredere lockdown.’
‘Een beetje gezond verstand gebruiken dus, dan komen we er wel’
Marieke Moorman
Burgemeester in Bernheze
Hoe gaat het in Bernheze?
‘Het is nu totaal anders dan vier maanden geleden. Toen kregen we de volle laag en stonden we zelfs in de top drie van Nederland qua aantallen besmettingen en overledenen. Nu is het veel rustiger. Wel hebben we ons interne crisisteam halverwege augustus weer opgetuigd, in voorbereiding op wat mogelijk komen gaat.’
Wat zijn de belangrijkste maatregelen die jullie hebben genomen om een tweede golf te voorkomen?
‘Nog niks anders dan de maatregelen die al gelden: we volgen de RIVM-richtlijnen. We zijn wel extra alert nu het aantal besmettingen landelijk oploopt.’
Is het door de geschiedenis van maart-april nu makkelijker om de anderhalvemetersamenleving te handhaven?
‘Ik heb het idee dat de angst er nog sterk in zit, omdat het hier heel heftig was. In supermarkten worden de karretjes nog steeds schoongemaakt en op terrassen houden mensen zich over het algemeen ook goed aan de regels. Maar ook in Bernheze worden mensen wel wat nonchalanter. Bij voetbalwedstrijden zie je ouders al wel weer erg dicht op elkaar staan soms.’
Wat is de belangrijkste les die je collega’s mee kunt geven?
‘In het begin was het erg zoeken naar wat je wel en niet moest en kon doen. Contacten met huisartsen, verpleging en horeca zijn daarom in mum van tijd opgebouwd en dat werkt goed. Gezamenlijk optrekken in de Veiligheidsregio vond ik erg belangrijk. Op hoofdlijnen moet er eenduidigheid zijn, maar lokaal en regionaal heb je echt soms verschillende maatregelen nodig. Een winkelstraat in Den Bosch is een drukkere dan die in onze gemeente. En kijk bijvoorbeeld naar kermissen: in de Veiligheidsregio is besproken dat je dan wel hekken neer moet zetten en dat er geen horeca mag zijn.’
Wat zeg je tegen mensen die denken dat het wel meevalt?
‘Wellicht een open deur, maar geef als overheid het goede voorbeeld. Ik krijg soms de kritiek dat we aan bangmakerij doen, maar dit is echt serieus. In onze gemeente zijn 66 mensen overleden aan COVID-19. Waar ik me wel zorgen over maak is of je nog voldoende draagvlak kunt krijgen voor (strengere) maatregelen als er een tweede golf komt. Zodra er weer volle IC’s zijn doen mensen wel mee, maar dan is het natuurlijk eigenlijk al te laat.’
Er is nu veel discussie over een mondkapjesplicht, wat vind je daarvan?
‘Ik vind het erg ingewikkeld. Het wordt niet goed duidelijk of kapjes zin hebben om de verspreiding tegen te gaan. Het RIVM zegt dat ze geen zin hebben, maar ze worden wel verplicht gesteld. Ik heb er geen verstand van hoe het precies zit, maar ik verbaas me wel over het heftige verzet tegen het gebruik. In Duitsland draagt iedereen ze in winkels. Daar werkt dat prima, je went er heel snel aan. En het aantal besmettingen is er relatief laag. Op basis van mijn ervaringen daar denk ik in ieder geval dat mensen er hier ook snel aan zouden kunnen wennen.’
Kun je ook lokale maatregelen treffen als er weer een grotere uitbraak komt?
‘De landelijke discussie gaat nu over de vraag of er ook regionale maatregelen genomen zouden moeten worden. Ik ben daar voorstander van. Bij lokale besmettingsclusters moet je wat mij betreft ook lokaal kunnen ingrijpen. Dat geldt natuurlijk alleen als er weinig interactie is tussen bepaalde gebieden. De mate van geografische interactie zou dan leidend kunnen zijn als criterium voor ingrijpen. Een beetje gezond verstand gebruiken dus, dan komen we er wel.’
‘Zorgelijke situatie, maar goed voorbereid op tweede golf’
Eric van Oosterhout
Burgemeester van Emmen
Zitten we al in een tweede golf denk je?
‘Nou, het begint wel wat zorgelijk te worden. Maar ik zie wel een verschil met de eerste fase. Dat heeft met name te maken met de gevolgen van de besmettingen. Ik ben geen viroloog of deskundige, maar je ziet wel dat er minder mensen in het ziekenhuis lijken te komen. Hier in Emmen zijn ook relatief weinig besmettingen.’
Zijn we goed voorbereid op een tweede golf?
‘Ik denk het wel. Er wordt niet meer onderschat hoe gevaarlijk corona kan zijn en we weten ook veel meer. In Emmen is de crisisstructuur eigenlijk onveranderd, maar we hebben wel meer middelen. Zo zijn er nu de GGD-teststraten, die we op meerdere plekken hebben ingericht.’
Hoe kijk je aan tegen een mondkapjesplicht?
‘Of je binnen of juist buiten een mondkapje zou moeten dragen, weet ik niet. Daar ga ik als leek dus geen uitspraken over doen. Wanneer de deskundigen zeggen, dat mensen een mondkapje zouden moeten dragen als ze naar het toilet gaan in een restaurant, dan neem ik zo’n advies over.’
Kun je de anderhalvemetersamenleving wel handhaven nu er zo weinig besmettingen zijn?
‘Dat is een goede vraag. Het is erg mooi weer en dus ook heel druk. De dierentuin trekt veel bezoekers en de terrassen zitten vol. Omdat mensen denken dat het allemaal wel meevalt, blijkt het erg lastig om de anderhalve meter afstand te houden.
Maar het heeft weinig zin om er aan de lopende band bovenop te zitten. Boetes geven en dergelijke schiet ook niet op: horeca-eigenaars doen hun best. Als iemand er echt met de pet naar gooit, is het natuurlijk een ander verhaal, maar dat zien we eigenlijk niet.’
Kun je als gemeente verpleeghuizen en andere instellingen helpen die om betere bescherming vragen?
‘Daar hebben wij niet direct de middelen voor. We proberen wel goede contact te houden met verpleeg- en verzorgingshuizen. Via de klankbordgroep corona van de VNG kunnen we hun problemen aanhangig maken.’
In hoeverre kan er lokaal of regionaal maatwerk geleverd worden?
‘Als er een echt lokale hotspot van besmettingen is, kun je hele lokale maatregelen nemen. Streven naar maatwerk lijkt mij sowieso het beste. Als er twee café’s zijn waar besmettingen zijn, dan ligt het sluiten van die twee voor de hand.’
Wat raad je andere burgemeesters aan?
‘In mijn column in een huis-aan-huisblad heb ik opgeroepen om te laten weten wie wel een kaartje van de burgemeester zou willen ontvangen als steun in deze coronatijd. Daar kwamen heel veel reacties op, met veel schrijnende verhalen. Het gaf een goed beeld van wat de crisis achter de voordeuren doet. Ik kan het de andere burgemeesters wel aanraden. Al levert het je wel een lamme hand op.’
Afbeelding: ANP | Manon Bruininga
