De afgelopen jaren zijn er met enige regelmaat landelijke partijen die oproepen tot de bouw van een of meerdere nieuwe kerncentrales in Nederland. Sommige willen een ‘reguliere’ nieuwe centrale, andere roepen op tot de bouw van bijvoorbeeld een Thorium reactor. Kersvers Kamerlid Joris Thijssen ziet dit niet zitten: kernenergie is volgens hem niet nodig. En dat niet alleen: het afval moet ook ergens worden opgeslagen. In de zout- en kleilaag onder Nederlandse gemeenten bijvoorbeeld.
Waarom gaat het ineens weer zo vaak over kernenergie in het politieke debat?
‘De PvdA streeft in haar klimaatplan naar een CO2-reductie van ten minste 55%. Dat is misschien nog niet genoeg, maar het is wel een heel eind de goede kant op. Andere partijen zoals de VVD en het CDA hebben niet eens een klimaatplan, maar noemen wel de hele tijd kerncentrales als oplossing voor het klimaatprobleem. Ze beweren dus dat dat een zogenaamd makkelijke oplossing zou zijn om het probleem op te lossen, maar dat is vooral om te maskeren dat ze geen echt plan hebben. Steeds meer mensen gaan daar in mee: het is immers lang geleden dat er een centrale ontploft is, de nadelen zijn een beetje op de achtergrond geraakt. Maar zelfs als een centrale zelf veilig zou zijn: je hebt dan nog steeds kernafval.’
En dat blijft problematisch?
‘Kernafval blijft 240.000 jaar radioactief. Zo lang bestaat de mensheid nog niet eens. Dat soort afval moet dus diep in de bodem worden opgeslagen en dan moet je maar hopen dat het daar blijft. In Nederland zouden in theorie diepe zout- en kleilagen geschikt zijn voor opslag, omdat die gedurende zo’n periode stabiel kunnen blijven. In ongeveer een derde van de gemeenten is er zo’n ondergrond.’
Maar gemeenten staan daar denk niet om te springen?
‘Zeker niet. Als je het CDA of de VVD bijvoorbeeld vraagt waar het kernafval precies de grond in moet, dan komt er ineens geen antwoord. De actie die we nu samen met raadsleden en wethouders willen opzetten is om te kijken of er überhaupt gemeenten zijn die bereid zijn kernafval op te slaan. Wij denken dat er geen gemeenten in Nederland zijn die dat willen.’
Hoe ziet die actie er uit?
‘We hebben een concepttekst voor een motie gemaakt die PvdA-raadsleden in hun eigen gemeente bij het college van B&W in kunnen dienen. Daar staat in dat we willen dat het college van B&W zich uitspreekt dat de gemeente geen kernafval op wil slaan. In plaats van een motie kunnen raadsleden natuurlijk ook eerst vragen stellen. Het belangrijkste is dat het op de agenda komt.’
Sommige politieke partijen hebben het niet over ‘ouderwetse’ kerncentrales, maar over een thorium reactor, waarbij de halfwaardetijd veel lager is en ook op ander gebied minder risico’s zijn. Hoe kijk je daar tegenaan?
‘Een thoriumcentrale is al helemaal toekomstmuziek. Dat duurt echt nog dertig jaar. We hebben duurzame oplossingen voor ons waar we vandaag nog in kunnen investeren. Een kerncentrale is helemaal niet nodig. Het is duur en gevaarlijk en te ver in de toekomst.’
Er zijn ook mensen die zeggen dat je de klimaatdoelstellingen alleen kunt halen als je én zon- en windenergie hebt én kernenergie én CCU én CO2-opslag?
‘Dat blijkt gewoon niet waar te zijn. Er zijn genoeg scenario’s, bijvoorbeeld van Berenschot, die laten zien dat je geen kerncentrales nodig hebt om in Nederland de doelen te kunnen halen.’
Is de PvdA hiermee ook de facto tegen kernenergie?
‘Ja, want het is te duur, te gevaarlijk en te ver weg in tijd. En het is dus ook overbodig: al zou iemand over tien jaar gratis een kerncentrale realiseren, wat natuurlijk niemand doet, dan nog is het niet nodig.
En laten we wel wezen. Als partijen als de VVD of CDA zeggen dat ze zo graag een kerncentrale willen: waar zijn hun concrete plannen daar voor dan? Ze laten hun eigen programma niet eens doorrekenen en ze hebben geen klimaatplan dat optelt tot de minimale doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs.’
Wat verwacht je dat er in de formatie gaat gebeuren op het gebied van kernenergie?
‘Ik weet het niet zo. Wij zullen er zelf in ieder geval niet over beginnen als we überhaupt al aan de formatietafel zouden komen. Het punt is: we moeten meer doen om onze CO2-vervuiling te reduceren in 2030. Dat is over negen jaar. Als we nu beginnen met het bouwen van een kerncentrale, dan doet dat niks voor 2030. Het heeft voor dat doel dus geen zin. De formatie moet wat mij betreft echt gaan over hoe we die doelen voor 2030 gaan halen, dat is gewoon de stap die nodig is nu.’
Hoe halen we die doelen dan wel?
‘Met zon- en windenergie, met aardwarmte, met meer energiebesparing.’
Maar er is steeds meer verzet tegen bijvoorbeeld windmolenparken?
‘Ja, maar dat verzet zal er ook zijn tegen het opslaan van kernafval. Maar dan waarschijnlijk veel groter. Zorgen over wind- en zonne-energie zijn daarentegen wel te managen. Bijvoorbeeld door zonnepanelen op daken te stimuleren in plaats van op weilanden. En je kunt natuurlijk ook op de Noordzee meer energie opwekken.’
Zijn er nog meer manieren om er voor te zorgen dat het draagvlak groter wordt?
‘Er is altijd weerstand, dat is altijd zo bij verandering. Maar hier is het niet zo ingewikkeld. Je moet mensen op tijd betrekken bij een duurzaam energieproject. En je moet de ruimte hebben en nemen om hun zorgen serieus te nemen en aanpassingen te doen. Dat betekent dus niet alleen aangeven hoeveel kilowattuur een project op gaat brengen, maar ervoor zorgen dat je uitkomt op iets wat acceptabel is.’
En mensen mee laten profiteren, werkt dat?
‘Mensen financieel mee laten profiteren is zeker iets wat goed werkt, veel mensen willen dan wel meedoen. Het zal niet betekenen dat iedereen hossend door de gangen loopt, maar je kunt echt wel zorgen dat er veel meer mensen komen die zeggen dat ze ook wel een bijdrage willen leveren aan het oplossen van het klimaatprobleem.’
Misschien ook meer regie vanuit het Rijk om verrommeling van het landschap te voorkomen?
‘De komst van een minister van ruimtelijke ordening zou goed zijn. Zo’n minister gaat immers niet alleen over waar je meer woningen kunt bouwen, maar ook over ruimtelijke ordening in algemene zin. Bijvoorbeeld over de vraag waar windmolens en zonneparken moeten komen.’
Vanaf 2023 wordt de salderingsregeling afgebouwd. Is dat wel een goed idee als je juist panelen op daken wilt stimuleren?
‘De salderingsregeling zou langer moeten blijven. Je moet zorgen dat particulieren blijven investeren in zonnepanelen. De terugverdientijd was altijd zo’n zeven jaar, dat lijkt me een prima periode. Zonnepanelen worden goedkoper, dus dan zou je de subsidiëring in theorie een beetje omlaag aan kunnen passen, maar de installatiekosten stijgen ook weer. Op dat gebied is dan weer inzet nodig voor omscholing van mensen richting techniek. Het grijpt allemaal in elkaar.’
Per saldo: geen fossiele- en kernenergie meer dus, maar alleen hernieuwbare?
‘Dat klopt. En we hoeven echt geen behoudende overheid meer te zijn die de fossiele industrie beschermt, we moeten een overheid zijn die nu snel en actief helpt om te vergroenen. 2030 is ontzettend dichtbij.’
Het lijkt misschien een discussie voor in de toekomst, maar het vraagstuk over het kernafval is wel degelijk urgent. Woon je in één van de gebieden die in aanmerking komen voor de opslag van kernafval en maak je je zorgen? De schriftelijke vragen en motie download je hier en de begeleidende brief van Joris Thijssen lees je hier.
Afbeelding: Peter Hilz | ANP
